ریزش شدید قیمت ارز در بازار روز گذشته باعث شد تا بار دیگر امیدها در خصوص تلاش دولت برای کنترل بازار زنده شود؛ تلاشهایی که میکوشد قیمت ارز را به زیر ۱۰ هزار تومان باز گرداند و باعث بازگشت ثبات به بازار کشور شود.
بر این اساس در حالی که سفتهبازان و دلالان برای روز سهشنبه قیمت ۱۳ هزار تومانی برای دلار پیشبینی میکردند، ناگهان شکلگیری یک اتفاق باعث شد تا ریزش قیمت در بازار ارز آغاز شود و نهتنها این بازار افزایشی را مشاهده نکند، بلکه پس از هفتهها روند کاهشی را نیز تجربه کند. گفته میشود بسته جدید اقتصادی دولت که بخش مهم آن توافق پتروشیمی و دولت است، روز گذشته قیمت دلار بار دیگر به کانال ۱۰ هزارتومان بازگشت و حتی لحظاتی نیز تحتتأثیر این اتفاقات قیمت زیر ۱۰هزار تومان را نیز لمس کرد، اما بار دیگر به کانال ۱۰هزار تومان بازگشت. متعاقب این اتفاق قیمت سکه و طلا نیز روند نزولی گرفت و حباب این بازار نیز کوچک شد.
دولت به پتروشیمیها خوراک ارزان میدهد
به گفته برخی از دلالان دلیل نزولی شدن قیمت ارز در روز سهشنبه، انتشار یک خبر مهم در خصوص عرضه، ارز پتروشیمیها در بازار بود که باعث شد به یکباره بسیاری از سوداگران بازار برای جلوگیری از زیان خود، تصمیم به فروش ارز خود بگیرند. این گفتهها در حالی بود که پیشتر بسیاری از کارشناسان اقتصادی به دولت توصیه میکردند که برای کنترل بازار ارز، پتروشیمیها و فولادیها باید وادار شوند که ارز خود را به بازار وارد کنند، اما واقعیت آن بود که به دلیل اختلاف قیمت زیاد ارز میان بازار آزاد و سامانه نیما، پتروشیمیها و فولادیها حاضر به این کار نمیشدند یا به صورت صوری ارز خود را در سامانه نیما به فروش میرساندند و مابهالتفاوت نرخ بازار آزاد و سامانه نیما را به صورت جداگانه از خریدار دریافت میکردند. اما حالا به نظر میرسد که دولت موفق شده پتروشیمیها را با شیوهای خاص قانع کند که ارز خود را در بازار ثانویه به نرخ دلخواه به فروش برسانند. بر این اساس، یک منبع آگاه در خصوص جزئیات این خبر به خبرنگار «جوان» گفت: اخیراً برخی مقامات دولتی با مسئولان پتروشیمیهای مشهور جلسه داشتند و در این جلسه مهم و سرنوشتساز، نمایندگان دولت به پتروشیمیها پیشنهاد کردند که در ازای دریافت خوراک ارزان، درآمدهای ارزی خود را به صورت مستقیم وارد بازار کنند. اتفاقی که حالا در کوتاهترین زمان ممکن تأثیر خود را در بازار گذاشت و شیب بازار ارز را نزولی کرد.
وی همچنین گفت: پیشتر نیز چنین جلسهای میان دولتیها و پتروشیمیها برگزار شد و قرار شد آنان ارز خود را در سامانه نیما عرضه کنند، اما به دلیل آنکه نرخ ارز در سامانه نیما پایینتر از بازار آزاد بوده، پتروشیمیها همچنان از ارائه ارز خود در این سامانه خودداری میکردند. حال در جلسه جدید قرار بر این شده که پتروشیمیها ارز خود را نه در سامانه نیما، بلکه در بازار ثانویه که عملاً یک بازار آزاد است، بفروشند که این موضوع نهتنها میتواند باعث کنترل بازار ارز شود، بلکه زمینهساز تقویت شرکتهای پتروشیمینیز خواهد شد.
براین اساس روز گذشته شاخص بورس نیز برای اولین بار جهش بیش از ۴۰ هزارو ۴۳۱ واحدی را تجربه و به کانال ۱۲۱ هزار واحد رسید که نقش پتروشیمیها و فولادیها در این رکوردهای بورس چشمگیر بود.
حدود یک ماه پیش نیز حمید حسینی، عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی در همین خصوص به خبرگزاری «ایسنا» گفته بود که جلسهای با حضور مدیران عامل شرکتهای پتروشیمی و معاون اول رئیسجمهور و مسئولان وزارت نفت برگزار شده و در این جلسه شرکتهای پتروشیمی اعلام کردند اگر شرایطشان همانند قبل باشد و خوراک با تخفیف به آنها ارائه شود، حاضر هستند ارز خود را در سامانه نیما ارائه کنند، زیرا در این صورت ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان اختلاف بین قیمت خوراک و کالایی که صادر میکنند، خواهد بود. وی گفته بود، دولت در آن جلسه قبول کرده بود که خوراک پتروشیمیها همچنان بر مبنای دلار۳هزار و ۸۰۰ تومان باشد. بنابراین اگر همچنان نرخ این خوراک ۳ هزار و ۸۰۰ تومان باشد و پتروشیمیها بتوانند ارز خود را با نرخ آزاد به بازار تزریق کنند، باید گفت که بهار پتروشیمیها در بورس در راه است.
باج یا توافق
در همین حال بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند که اگرچه انجام چنین توافقی با پتروشیمیها، نوعی باج دادن به آنها است، اما این اقدام در بلندمدت به نفع وضعیت کشور است؛ چراکه در ابتدای امر ورود درآمدهای ارزی پتروشیمیها به بازار، باعث ایجاد ثبات و بازگشت آرامش به بازار ارز میشود.
در همین حال اتفاق مثبت دیگری که متعاقب این اقدام به وقوع میپیوندد، موضوع شفافشدن درآمدهای پتروشیمیها است؛ چراکه پتروشیمیها بنا به دلایل مختلف هیچگاه درآمدهای ارزی خود را به صورت شفاف اعلام و وارد چرخه کشور نمیکنند. در همین ارتباط محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اخیراً گفته است که پتروشیمیها امسال ۵ /۳ میلیارد دلار صادرات داشتند، اما تنها ۱/ ۲ میلیارد دلار ثبت کردند و مابقی به جاهای دیگر رفته است.
همچنین صمد عزیزنژاد از اقتصاددانان کشور نیز در خصوص عملکرد پتروشیمیها در بازار ارز کشور گفته است که تبانی برخی صرافیها با پتروشیمیها و عرضهکنندگان عمده ارز باعث اخلال در بازار کشور شدهاست. عزیزنژاد سپس ادامه داد: رانت موجود در کالاهای پتروشیمی و بورس قیمت غیرواقعی ارز را به وجود آورد، آنها با ارز دولتی کالای خود را صادر میکنند، اما مانع ورود ارز به کشور میشوند. حال باید منتظر ماند و دید که آیا پتروشیمیها، اینبار بر سر وعده خود با دولت در خصوص وارد کردن ارز خود به بازار ثانویه خواهند ماند یا بار دیگر تصمیم میگیرند که پس از گرفتن خوراک ارزان پشت دولت را خالی کنند و ارز خود را در جای دیگری غیر از بازار ثانویه بفروشند؛ اتفاقی که مشخصاً باعث خشم دولت خواهد شد، اگرچه پالسهایی که روز گذشته از بازار ارز دریافتشده، نشان میدهد که این بار پتروشیمیها بر عهد خود با دولت استوارند و باید منتظر روزهایی آرامتر در بازار ارز بود.