نتیجه کنکور امسال نشان داد که ۱۸ دانش‌آموز نابینا – کم‌بینا، ناشنوا و معلول جسمی حرکتی در رشته‌های ریاضی، تجربی، انسانی و هنر رتبه‌های زیر هزار را به خود اختصاص داده‌اند. براساس اعلام سازمان بهزیستی، از میان ۴میلیون دانشجوی در حال تحصیل در دانشگاه‌های کشور، ۲۴هزار نفر دارای معلولیت هستند. این آمار نشان می‌دهد، ۶ /۰ درصد از کل دانش‌آموزان می‌توانند با غلبه بر مشکلات‌شان وارد دانشگاه شوند. این در حالی است که بسیاری از دانش‌آموزانی که نوعی از معلولیت را تجربه می‌کنند، مجبور می‌شوند ترک تحصیل کنند و حتی نمی‌توانند از مقاطع دبستان و راهنمایی فارغ‌التحصیل شوند.
علیرضا شهریاری و زهرا برکت هر دو نابینا هستند. علیرضا رتبه ۳۴۰ انسانی و زهرا رتبه ۲۰۲ انسانی را به‌دست آورده است. این‌ها نمونه‌ای از معلولان نخبه‌ای هستند که با حداقل‌ترین امکانات شگفتی‌ساز شده‌اند.
عرفان نوری، اهل خدابنده زنجان که معلولیت جسمی دارد و رتبه ۱۹ انسانی را تصاحب کرده است، می‌گوید: «اغلب دانش‌آموزان معلول از نگاه‌های بقیه همکلاسی‌هایشان آزرده می‌شوند. اما من اصلاً به نگاه‌های سنگین بقیه توجهی ندارم.» عرفان هم مثل خیلی از رتبه‌های ممتاز انسانی علاقه‌اش به تحصیل در رشته حقوق است.
امیر صفی‌زاده رتبه ۲۲ انسانی را به‌دست آورده و مشکلات بیشتری نسبت به عرفان دارد. او کم‌بیناست و در مورد مشکلاتش می‌گوید: «بچه‌هایی که مشکلات بینایی دارند، همیشه برای دسترسی به منابع درسی مشکل داشته و دارند. کم‌بینایان برای خواندن از دستگاهی به نام بهدید استفاده می‌کنند؛ این دستگاه خط‌ها را به صورت درشت نمایش می‌دهد؛ در روز کنکور به من اجازه نمی‌دادند این دستگاه را با خود سر جلسه همراه داشته باشم؛ دستگاهی که آینده‌ام به آن وابسته بود. این در حالی است که آموزش‌و‌پرورش استثنایی بخشنامه استفاده از بهدید را برای کم‌بینایان سال ۹۵ ابلاغ کرده بود. در روز آزمون مسئولان برگزارکننده نمی‌دانستند چنین دستگاهی وجود دارد و من برای امتحان دادن به آن نیاز دارم. این ضعف اطلاعات در مورد معلولیت‌هاست که در کل سیستم تحصیلی و آموزشی ما وجود دارد.»
تلاش برای حداقل‌ترین‌ها
رقابت در کنکور از محدود دفعاتی است که یک دانش‌آموز دارای معلولیت با یک دانش‌آموز عادی در یک فرصت برابر قرار می‌گیرد. فرصت برابری که برای دانش‌آموزان دارای معلولیت به‌راحتی به دست نیامده و سال‌هاست برای همین فرصت نیز مبارزه کرده‌اند.
کتاب‌های گویا از انگشت‌شمار امکانات دانش‌آموزان نابیناست. متأسفانه برای دانش‌آموزان نابینا منابع کمک درسی به مقدار کافی وجود ندارد. آن‌ها باید به منابع موجود راضی باشند و نمی‌توانند مثل دانش‌آموزان عادی هر کتابی از هر انتشاراتی را که دلشان خواست تهیه کنند.
به گفته بسیاری از دانش‌آموزان دارای معلولیت، کنکور ۹۶ و ۹۷ به نسبت سال‌های قبل در شرایط بهتری برگزار شد. بسیاری از دانش‌آموزان نابینا و کم‌بینا از اینکه حق انتخاب داشتند و می‌توانستند از سؤال‌های بریل و منشی استفاده کنند، بسیار راضی بودند. در حالی که سال‌های گذشته همواره دانش‌آموزان دارای معلولیت بینایی از عدم تحصیلات کافی منشی‌ها گله می‌کردند.
عادی‌سازی کنید
براساس پژوهش‌های به عمل آمده، مراکز آموزش استثنایی نمی‌توانند پاسخگوی تمام نیاز‌های تحصیلی و اجتماعی افراد معلول باشند. در حالی که در نظام آموزش تلفیقی این مشکلات کمتر به چشم می‌خورد و به عبارتی، فرد دارای معلولیت خود را عضوی از جامعه تلقی کرده، ضمن تقویت عزت نفس، باور‌های فردی و درک تعاملات اجتماعی، حتی در پی رقابت نیز برمی آید.
در بسیاری از کشورها، سیستم آموزشی تلاش می‌کند که تا حد امکان دانش‌آموزان دارای مشکلات خاص در مدارس عادی مانند دیگر دانش‌آموزان بدون مشکل به تحصیل بپردازند؛ زیرا در آن صورت هم از امکانات عمومی و آموزش‌و‌پرورش عادی بهره‌مند می‌شوند و هم تحت تأثیر برچسب استثنایی بودن و متفاوت بودن قرار نمی‌گیرند.
