ایجاد دانشگاههای آزاد، پیامنور و علمیکاربردی در سطح وسیع در دهه ۶۰ سبب افزایش بیش از حد نیاز جامعه به مراکز دانشگاهی و فارغالتحصیلان شد که متأسفانه امروزه نیز چالشهای موجود در حوزه آموزش عالی از آنها بیتاثیر نیست.
اکنون شکلگیری مراکز مختلف آموزش عالی غیراستاندارد، سبب بروز مشکلاتی از قبیل: بیکاری فارغالتحصیلان شده است. در گذشته ما تا این حد با مشکل بیکاری مواجه نبودهایم البته باید به این موضوع توجه کرد که بیکاری فارغالتحصیلان صرفاً به دلیل فقدان شغل در کشور نیست بلکه بخشی از آن به دلیل عدم داشتن قابلیتهای لازم در دانشجویان است.
در حال حاضر میانگین بیکاری فارغالتحصیلان دانشگاهی بین ۱۷ تا ۴۰ درصد است که این امر نشان میدهد باید در مجموع حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از دانشجویان را بدون شغل در نظر گرفته و مورد توجه قرار دهیم.
معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در همین زمینه راجع به اقدامات انجام شده جهت حل مسائل در حوزه آموزش عالی و اشتغال فارغالتحصیلان گفت: به منظور مقابله با این وضعیت و رفع چالشها، در سال ۹۳ بحث آمایش از سوی وزارت علوم مطرح شد که یکی از مهمترین مباحث موجود در این طرح، مأموریتگرایی و ساماندهی است.»
برنامه داشتن بهتر از بیبرنامگی
مجتبی شریعتی نیاسر با بیان اینکه توجه وزارت علوم در سیاستگذاریها، به اسناد بالادستی از جمله طرح آمایش و برنامه ششم توسعه است، گفت: «متأسفانه در حال حاضر مأموریتگرایی یکی از مباحثی است که در طرح آمایش مغفول مانده است و رؤسای دانشگاهها بعضاً این موضوع را فراموش کردهاند.»
وی با اشاره به اینکه بیتوجهی به بحث مأموریتگرایی و ساماندهی طرح آمایش سبب بیتوجهی دانشگاهها در جذب دانشجویان متناسب با نیاز بازار و منطقه شده است، تصریح کرد: «برنامه ششم توسعه یکی از اسناد بالادستی است که باید توسط دانشگاهها به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد. هرچند بعضاً گفته میشود که برنامههای موجود ضمانت اجرایی ندارند، اما باز هم معتقدیم که برنامه داشتن بهتر از بیبرنامگی است.»
همه دستگاهها و نهادها باید حمایت کنند
شریعتی نیاسر در خصوص بخش نوین مهارتافزایی ادامه داد: «بخش دیگر آموزش مهارتهای عمومی به دانشجویان است که البته بخشی از آن فرابرنامهای است و خوشبختانه اکنون توسط برخی از دانشگاهها دنبال میشود و باید ادامه پیدا کند.» وی تصریح کرد: «باید کاری کنیم که دانشجویان علاوه بر مهارتهای تخصصی متناسب با رشته خود در دانشگاهها، مهارتهای عمومی را هم فراگیرند.» معاون آموزشی وزارت علوم همچنین بر لزوم رصد دانشآموختگان و تقویت انجمن فارغالتحصیلان تأکید کرد.
وی ضمن بیان اینکه در بحث مهارتافزایی تلاش ما این است که اقدامات تسریع شود، اما تعجیل صورت نگیرد و با بخش صنعت تعامل پیدا کند به بحث اشتغال دانشجویان نیز اشاره کرد و گفت: «بحث اشتغال موضوعی همگانی است و منحصراً به آموزش عالی مربوط نمیشود لذا همه دستگاهها و نهادها باید در این حوزه فعالیت و حمایت کنند.»
شریعتی نیاسر در خصوص محورهای مورد توجه سال تحصیلی جدید عنوان کرد: «یکی از نکات مورد توجه امسال، صرفهجویی در مسائل آموزشی است که به عنوان شعار سال نیز در نظر گرفته شده است و بر همین اساس باید تلاش کنیم تا رشتههای کم اقبال و رشتههای تخصصی فاقد اعتبار را حذف کنیم. امیدواریم با سیاستهای اتخاد شده، اقدامات مؤثری در حوزه آموزش عالی و رفع مسائل مرتبط با آن انجام شود.»
سطح بندی به کجا رسید؟
سطحبندی دانشگاهها یکی از موضوعاتی بود که در برنامه پنجم توسعه مطرح شد و در برنامه ششم توسعه نیز مورد توجه قرار گرفت. از جمله محورهایی که در این بحث مورد بررسی قرار گرفت این بود که محصول دانشگاهها و مراکز آموزش عالی تا چه حد متناسب با نیاز جامعه است؟
توجه به شیوههای نوین آموزشی، تحول در برنامهریزیهای آموزشی، بازنگری واحدهای عمومی، مهارت افزایی و ارتقای توان اشتغال از جمله محورهای مهم و مورد توجه دیگری است که در حال حاضر توسط وزارت علوم پیگیری میشود و باید دید در اجرای آن چقدر موفق خواهند بود؟