دیدار محمدجواد آذریجهرمی با مدیر تلگرام پیش از این در رسانهها به شکل غیررسمی منتشر شده بود، اما دولت اطلاعاتی در مورد آن منتشر نکرد و حاضر به توضیح پیرامون این دیدار مهم نشد.
در بهار ۹۷ که مباحث پیرامون فیلترینگ تلگرام در ایران جنجالی شد و بالا گرفت، حسام الدین آشنا مشاور رئیسجمهور از لغو استقرار سرورهای شبکه توزیع محتوای پیامرسان تلگرام (CDN) در ایران خبر داد؛ خبری که نشان از توافقات و مذاکرات پشت پرده داشت، اما چند و، چون ماجرا همچنان و در فقدان شفافسازی توسط دولت پنهان ماند و روشن نشد تعهدات طرفین در مقابل هم چه بوده که حال با انجام نشدن تعهدات توسط تلگرام، طرف ایرانی هم تعهد انجام شده خود را لغو میکند. پیرامون این مذاکره ابهاماتی وجود دارد که گویا دولت همچنان علاقهای به شفافسازی در قبال آن ندارد.
اذعان به مذاکره جهرمی با دورف
همان روزهای بهار ۹۷ که خبر حضور پاول دورف در تهران و مذاکره با دولت منتشر شد، آذریجهرمی در توئیتی نوشت که «مذاکره دولت ایران و تلگرام چیز محرمانهای نبوده و در دولت یازدهم توسط وزیر وقت ارتباطات (واعظی) صورت گرفته است. این دیدار با اطلاع دادستان کل وقت کشور انجام شده است. در دولت یازدهم مذاکراتی با تلگرام در حیطه رعایت الزامات فرهنگی کشور انجام شده که البته توافقهایی هم بهدست آمد و تلگرام ملاحظات ما در مورد کانالهای غیراخلاقی یا کانالهای مرتبط با تروریسم را لحاظ کرد.» یعنی آذریجهرمی طرف مذاکره را وزیر وقت ارتباطات یعنی محمود واعظی دانست. این روزها، اما خبر دیگری شنیده میشود؛ خبری که تأیید میکند شخص آذریجهرمی در مذاکرات حضور داشته است. او روز جمعه ۲۰ مهر ۹۷، در برنامه دستخط شبکه ۵ صداوسیما در پاسخ به این پرسش که «شما با دورف (مدیر تلگرام) جلسه داشتید؟» میگوید: «با آقای دورف مجموعههای مختلفی جلسه داشتند.» مجری برنامه، چون جواب روشنی نمیگیرد، مجدد میپرسد که «شما خودتان در تهران جلسه داشتید؟» و این بار سرانجام آذریجهرمی میگوید: «بله، جلسه داشتیم. این امر پنهان و پیچیدهای نبود.»
البته برخلاف ادعای جهرمی این مذاکرات پنهان بود و همچنان هم جزئیات آن پنهان است و دولت علاقهای برای شفاف کردن ماجرا نمیبیند. آذریجهرمی هم تا پیش از این میگفت که واعظی در مذاکرات حضور داشته و حالا به حضور خود در آن مذاکرات اذعان کرده است.
مذاکراتی قبل از انتخابات مجلس
آنچه در مذاکره محرمانه دولت با مدیر تلگرام رد و بدل شده، ممکن است با اطلاع سایر مقامات و از جمله دادستانی بوده باشد، اما تا مادامی که این مذاکرات به طور شفاف بیان نشده است، میتواند محور گمانهزنیهای مختلف باشد. آذریجهرمی در زمانی در مذاکرات گفته شده حضور داشت که وزیر نبوده است و اخبار غیررسمی و سمتی که او در آن زمان داشته این گمانه را تقویت میکند که او به عنوان نماینده یک دستگاه دیگر در این مذاکرات حضور داشته است. آیا چنین مذاکراتی در آستانه انتخابات مجلس در کنار استفاده بسیار جناح حامی دولت از تلگرام در جریان تبلیغات انتخاباتی و بعد دستگیری ادمینهای کانالهای تلگرامی توسط نهاد اطلاعاتی دیگر کشور و دفاع تمام قد وزیر اطلاعات از افراد دستگیر شده، نمیتواند شبهات در مورد مفاد مذاکرات و تعهدات دوجانبه را زیاد کند؟! فروردین ۹۶ وقتی وزیر اطلاعات به دفاع از این افراد دستگیرشده پرداخت، غلامحسین محسنی اژهای، سخنگوی قوه قضائیه صراحتاً گفت که «در خصوص این پرونده خاص مطالبی در مورد خود وزیر اطلاعات مطرح است که طبعاً حتی ایشان نمیتواند در این پرونده اظهار نظر و گزارش تهیه کند. برخی از این افراد [مسئولان کانالهای تلگرامی]به اتهام مسائل ضدامنیتی و بعضی هم علاوه بر مسائل ضدامنیتی به دلیل ارتکاب به جرائم خلاف عفت عمومی و انتشار مطالب مستهجن دستگیر شدهاند و بر اساس گزارشات رسمی این مطالب در پروندههای ایشان مطرح شده است.»
آیا روشن است که دولتیها در جریان دو انتخابات سالهای ۹۴ و ۹۶ از توافق با مدیر تلگرام بهرهای بردهاند یا خیر؟ وقتی مذاکرات شفافسازی نمیشود، پای هر شبههای وسط میآید و بیاعتمادی بالا خواهد رفت. توجه کنیم که این مذاکرات سه ماه قبل از انتخابات مجلس شورای اسلامی انجام گرفت که در آن لیست امید در تهران با اکثریت آرا وارد مجلس شد...
باز هم مذاکرات شکست خورده؟
صرف نظر از شبهه پیش آمده، لازم است توجه کنیم، نه فقط در برجام بلکه در مذاکرات با مدیر تلگرام هم دولت شکست خورده است. یک روزنامه پیش از این مواردی را از مفاد مذاکرات منتشر کرده بود. از جمله: «۱- تلگرام باید تضمین دهد اطلاعات کاربران ایرانی را به غیر - که احتمالاً در اینجا شرکتها یا دولتهای غربی است- ندهد. ۲- تلگرام تضمین دهد مقررات ایران را در مسائل فرهنگی رعایت کند. ۳- تلگرام تضمین دهد منافع اقتصادی حاصل از ایران را با دولت تقسیم کند. ۴- تلگرام باید تعهد دهد که احکام دادگاههای ایران را به رسمیت میشناسد.»
در عمل، این موارد خواسته شده از مدیر تلگرام که معلوم نیست همه آن چیزی است که دولت خواسته یا خیر، محقق نشد و در جریان آشوبهای دی ماه ۹۶ تلگرام تن به ممانعت از فعالیت کانالهای تلگرامی تروریستی علیه مردم ایران نداد.
آن روزنامه همچنین نوشته بود: «طبق آن مذاکرات مدیر تلگرام به ایران تعهد داده بود که کانالهای متخلف را فیلتر کند و دیگر اجازه ندهد همان کانال با اسمی جدید شروع به فعالیت کند؛ تعهدی که هیچگاه اجرایی نشد. دیگر اینکه تلگرام وعده داده بود تعدادی از سرورهای خود را به ایران بیاورد و دسترسی ایران به این سرورها را نیز فراهم کند که طبق معمول این تعهد هم انجام نشده است. تعهد دیگر تلگرام این بود که مصادیق مجرمانهای را که از طرف ایران اعلام میشود اجرایی و با مجرمان برخورد کند که این مسئله هم اجرایی نشده است.» این یعنی اینکه دولت روحانی یک مذاکره شکست خورده دیگر همچون برجام را روی میز خود دارد؛ اتفاقی که باعث شد برای کنترل آشوبهای دی ۹۶ تلگرام به مدت یک هفته فیلتر شود.
چه کسی در ایران حامی تلگرام بود؟
آذریجهرمی علاقه به برعهده گرفتن مسئولیت در مورد آن مذاکرات ندارد و شفافسازی هم نمیشود، اما پس از آن مذاکرات بود که مردم و حاکمیت ایران تشویق و ترغیب به جدی گرفتن تلگرام و همکاری با آن شدند با این بهانه که هویت این پیامرسان روسی است و کشورهایی همچون امریکا و رژیم صهیونیستی مخالف آن هستند. گفته میشود این پیشنهاد توسط آذریجهرمی داده شده است.
توجه شود که حتی پس از فیلتر کامل تلگرام در بهار ۹۷ نسخههای بدلی آن با مساعدت وزارت ارتباطاتی که آذریجهرمی در رأس آن است، هیچگاه مسدود نشد.
روشن است آنچه در این زمینه نوشته میشود بر مبنای گمانهزنیهاست و، چون دولت و شخص آذریجهرمی علاقه به شفافسازی در این زمینهها ندارند و با اخبار ضد و نقیض و پنهان کاری موجب افزایش شبهات و گمانهزنیها شدهاند، امکان تحلیل دقیق وجود ندارد.