محمدرضا سوري
استاندارد نبودن خودروها ، مشكلات فني جاده ها در كنار خطاي انساني از جمله عواملي است كه نقش بسياري در بالارفتن آمار تلفات حوادث رانندگي در كشور را دارند موضوعي كه دركنار افزایش تعداد خودروها و سرعت آنها سبب شده تا سالانه 17هزار نفر دراثرسوانح جاده ای جان خود را از دست داده و250هزار نفر نیز مصدوم شوند.
با وجود اينكه تا سال هاي قبل فارس بالاترين ميزان تلفات را دراين زمينه به خود اختصاص داده بود حالا خبرها از خراسان جنوبي حاكي از آن است كه مرگ بر اثر حوادث رانندگی در اين استان سالانه یک و نیم برابر متوسط کشوري رسيده وعملا زنگ خطر را به صدادرآورده است.
*****
آمارهاي سازمان پزشكي قانوني نشان مي دهد، در سال 96، 16 هزار و 201 نفر در حوادث رانندگی ترافیكی كشته شده‌اند، این تعداد نسبت به سال قبل از آن 1.7 درصد افزایش یافته است. بیشترین كاهش امسال مربوط به ماه فروردین با 12.8 درصد و بیشترین افزایش مربوط به ماه بهمن با 19.2 درصد بوده است.
بیشترین کشته های حوادث رانندگی مربوط به شهریور ماه با هزار و 746 نفر و پس از آن تیرماه با هزار و 610 نفر و کمترین آن مربوط به دی ماه با هزار و 76 نفر بوده است.همچنین روز 23 شهریور با 81 كشته، 9 تیر با 79 كشته و 16 تیر با 76 كشته پرتلفات ترین روزهای امسال بوده است.
66.4 درصد كشته های تصادفات مربوط به جاده های برون شهری، 27 درصد در راه های درون شهری، 6.4 درصد در جاده‌های خاكی و روستایی و محل تصادف دو دهم درصد موارد نامعلوم بوده است.
به بیان دیگر در سال 96، 10 هزار و 749 نفر در محورهای برون شهری (3.1درصد افزایش نسبت به سال 95)، چهار هزار و 378 نفر در مسیرهای درون شهری (پنج دهم درصد افزایش نسبت به سال 95)، هزار و 44 نفر در مسیرهای خاکی روستایی (5.3 درصد کاهش نسبت به سال 95) و30 نفر نیز در مسیرهایی نامعلوم جان باخته‌اند.
بر اساس این گزارش در سال گذشته استان‌های فارس با 1445 نفر، تهران با 1231 و خراسان رضوی با 1127 نفر بیشترین و استان‌های ایلام با 153، اردبیل با 156 نفر و كهگیلویه و بویراحمد با 183نفركمترین تعداد كشته های ناشی ازحوادث رانندگی را داشته‌اند.
بیشترین افزایش در مرگ‌های ناشی از حوادث رانندگی در سال 96 نسبت به سال قبل از آن در استان های خراسان شمالی(30 درصد) و خراسان جنوبی (22.5درصد) و بیشترین كاهش مربوط به استان های قم (20.8-درصد) و اردبیل (20.5-درصد) بوده است.
خطای انسانی، علت ۹۵ درصد تصادفات خراسان‌جنوبی
با وجود اينكه سعي شده تا با بكارگيري روشهاي مختلف آمارتصادفات رانندگي در استانهاي مختلف كاهش پيدا كند ، اما بي توجهي به برخي از مسائل موجب شده تا آمار تلفات در برخي از استانها سير صعودي پيدا كمد كه به عنوان نمونه مي توان از خراسان جنوبي يادكرد.
محمد بخارايي رییس هیات مدیره جمعیت طرفداران ایمنی راه‌های کشور در تاييد اين موضوع مي گويد:« مرگ بر اثر حوادث رانندگی در استان خراسان جنوبی سالانه یک و نیم برابر متوسط کشور است لذا باید روی این موضوع مهم کار شود.»
جانشین فرمانده انتظامی خراسان‌جنوبی نيز دراين رابطه مي گويد:« علت ۹۵ درصد تصادفات استان عامل انسانی است و بیشتر تصادفات مربوط به جاده نیست.»
سرهنگ "سعید دادگربا بیان اینکه با هماهنگی و سیستم اثرگذار به مقوله امنیت کمک کنیم،مي افزايد:« نظم در رانندگان بازتابی از نظم فکری و اخلاقی است.»
به گفته جانشین فرمانده انتظامی خراسان‌جنوبی از ابتدای امسال تاکنون تعداد پنج نفر فوتی و ۳۱۹ نفر مجروح در گروه سنی یک تا ۱۵ سال در استان داشتیم.
اين اظهارات درحالي است كه سرعت زیاد، لایی کشیدن و بوق زدن و سبقت غیرمجاز در معابر استان دیده می‌شود، كه اين مهم دانش‌آموزان در حاشيه مدارس را در مسير خطر قرار مي دهد.
همچنين آمارهاي پليس راهور اين استان نشان مي دهد، عمده تصادفات استان در جاده‌های فرعی روي مي دهد.
به همين منظور تاکنون در حوزه پیشگیری ۱۴ هزار و ۲۸۹ دانش‌آموز آموزش‌های راهور و پلیس را فرا گرفتند و پليس راهور در 378 مسجد نیز آموزش‌های لازم در بحث رانندگی دادند.
نگاهي به آمارتلفات جاده اي دركشور
سالانه بیش از ۲۵ میلیون نفر در تصادفات رانندگی در سراسر جهان جان خود را از دست می دهند. تصادفات جاده ای نهمین عامل مرگ و میر در جهان محسوب می شود. این گزارش می افزاید که بیشترین مرگ و میر ناشی از تصادفات در کشورهای کم درآمد صورت می گیرد.
در ایران حوادث رانندگی پس از آلودگی هوا بیشترین قربانیان را می گیرد. تنها در چند روز اول تعطیلات نوروزی امسال، ۱۴۵ نفر در جاده های ایران کشته و ۲۹۵۰ نفر مجروح شدند.
با وجود افزایش ایمنی و روند رو به کاهش آمار تلفات جاده ای در ایران، این تصادفات همچنان مهمترین عامل مرگ و میر در کشور به حساب می آیند.
به گفته مسئولان ارشد پليس راهور روزانه ۴۳ نفر در تصادفات جاده ای در ایران جان خودرا از دست مي دهند.
آمارها نشان مي دهد تنها در سال ۹۵، چهار میلیون و ۵۹۱ هزار و ۳۰۷ نفر بر اثر حوادث رانندگی مجروح، مصدوم و معلول شدند. و در همین بازه زمانی، ۱۶هزار نفر جان خود را در این حوادث از دست داده اند.
تحلیل مقایسه ای آمار تصادفات در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۶ که در وب سایت ایمنی راه و حمل و نقل منتشر شده نشان می دهد که استان خراسان شمالی و پس از آن کرمان و استان گلستان بیشترین افزایش تلفات حوادث جاده ای را در شش ماهه اول امسال داشته اند و استان البرز با ۳۲ درصد کاهش در کنار استان های قم، اردبیل، خوزستان و چهارمحال و بختیاری با ۲۰ درصد کاهش تلفات جاده ای، بهترین بهبود را در ایمنی جاده های ایجاد کردند.
به گفته كارشناسان دولت‌ها می توانند بخش بزرگی از عوامل تصادفات رانندگی را با بالا بردن استانداردهای جاده ای، ایجاد قوانین ایمنی خودرو و فرهنگ سازی و آموزش صحیح رانندگان از میان بردارند.
وزارت راه و ترابری ایران در سال ۱۳۸۸ سند راهبردی ایمنی راه های ایران تهیه و تنظیم کردكه مي توان به برخی از اهداف آن اشاره كرد.
کاهش تخطی از سرعت مجاز با استفاده از افزایش آگاهی رانندگان، تشدید مجازات متخلفان، توسعه سیستم نظارت و کنترل،ارتقای ایمنی موتور سیکلت سواران با راهبردهای ارتقای نظام آموزش موتور سواران، ترویج استفاده از کلاه و لباس ایمنی، تجهیز موتور سیکلتها به سیستم های خودکار تطبیق سرعت و تشدید مجازات متخلفان،کاهش معضل خستگی رانندگان از طریق افزایش آگاهی، بهبود سیستم نظارت بر ساعات کار رانندگان حمل و نقل عمومی و توسعه و تجهیز استراحتگاه های بین راهی،ارتقای ایمنی عابران پیاده،بهبود وضعیت استفاده از کمربند ایمنی،کاهش استعمال مواد مخدر، الکل و مواد محرک
بهبود رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی،ارتقای ایمنی وسایل نقلیه ،ارتقای سیستم خدمات امداد، نجات وفوریت ها ی پزشکی،
آمار تلفات جاده ای در ایران دو برابر کل اروپا
با وجود تمام تدابيري كه دراين سال ها براي كاهش تلفات رانندگي در كشورانديشيده شده است ، اما آمارها نشان مي دهد، آمار تلفات جاده ای در کشور بیش از دو برابر اروپا و میانگین جهانی است .
براساس آمار، به طور تقریبی سالانه ۱.۳ میلیون نفر از مردم جهان در اثر تصادفات جاده ای جان خود را از دست می دهند.
دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران دراين خصوص مي گويد:« اهمیت موضوع ایمنی جاده‌ای در دنیای امروز به حدی است که در بطن اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار سال ۲۰۱۵ قرار دارد که براساس آن به کاهش میزان تلفات تصادفات جاده ای به میزان نصف تا سال ۲۰۲۰ تاکید شده است. »
سید محسن طباطبایی مزدآبادی مي افزايد:« همچنین براساس اهداف توسعه پایدار بر توسعه سیستم حمل و نقل امن مقرون به صرفه قابل دسترس برای همگان بویژه گروه های آسیب پذیر مانند کودکان زنان و سالمندان تاکید شده است. »
دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران با اعلام اینکه ۹۰ درصد تلفات جاده ای جهان در کشورهای کم درآمد و کمتر توسعه یافته اتفاق می افتد ادامه مي دهد: «هزینه تصادفات جاده ای در اکثر این کشورها حدود ۵ درصد تولید ناخالص داخلی آنهاست و پیش بینی می شود سوانح جاده ای تا سال ۲۰۳۰ به هفتمین عامل مرگ و میر در جهان تبدیل شود. »
آمارهای بین المللی اقتصاد بهداشت و سلامت درباره علل اصلی مرگ و میر در کشورها، حاکی از آن است که در کشور به نحو منحصر به فردی مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده ای بعد از بیماری‌های قلبی و مغزی به عنوان سومین عامل مرگ و میر و دومین عامل مرگ زودرس در کشور معرفی شده است.
در حالیکه این عامل در کشورهای پیشرفته جزو ده عامل اول نیست و حتی در کشورهایی مانند چین و برزیل و هند نیز عامل هشتم است.
میانگین جهانی مرگ و میر در اثر تصادفات جاده ای حدود ۱۷ مورد به ازای صدهزار نفر جمعیت است این عدد برای کشورهای اروپایی حدود ۹ مورد به ازایی صدهزار نفر و در کشور ما حدود ۲۰ در صدهزار نفر است. یعنی بیشتر از دو برابر اروپا و میانگین جهانی تلفات جاده ای داریم.
طبق آمارهای رسمی در سال ۱۳۹۵ حدود ۱۶هزار نفر در اثر تصادفات جاده ای در کشور جان خود را از دست داده اند و بیش از ۳۳۰ هزار نفر مصدوم شده اند و در مجموع بیش از ۱۰۰ هزار فقره تصادف جاده های خارج از شهرها داشته ایم.
با این اعداد و ارقام نگران کننده برخلاف اینکه روند مرگ و میر در اثر تصادفات جاده ای در کشور کاهشی بوده است اما چون در کشور ما ۹۰ درصد جابجایی مسافر از طریق حمل و نقل جاده ای انجام می شود باید همچنان در این زمینه تلاش کنیم و راهکارهای دقیق تر و عملیاتی تری را جستجو کنیم.
دبیر انجمن علمی اقتصاد شهری ایران با بیان اینکه در این زمینه، هوشمند سازی سیستم حمل و نقل جاده ای می تواند بسیار موثر و راهگشا باشد خاطرنشان مي كند :« اصلاح قوانین و مقررات بویژه در زمینه سرعت و جرائم مربوط به آن می تواند راهبرد موثری باشد.»
طباطبایی مزدآبادی با بیان اینکه مطالعات نشان می دهد با اضافه شدن میانگین سرعت به میزان یک کیلومتر بر ساعت، تصادفات ۳ درصد افزایش می یابد مي افزايد: «موضوع مهم دیگر بالا بردن کیفیت خودروها و سطح ایمنی آنهاست. با توجه به اینکه بیش از ۶۰ درصد مسافرتها و جابجاییها در سطح کشور مربوط به خودروهای شخصی است ایمنی خودروها و بالابردن استانداردهای آنها تاثیر چشمگیری بر کاهش مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده ای خواهد داشت. »
وي با اشاره به اینکه در مقیاس جهانی حدود نیمی از تلفات مربوط به رانندگان موتورسیکلت، دوچرخه ها و عابران پیاده است ادامه مي دهد: «در این زمینه بکارگیری مقررات سختگیرانه برای عبور و مرور موتورسیکلت در برخی کشورها منجر به کاهش مرگ و میر به طور آشکار شده است از همین رو این گروه‌های آسیب پذیر بدون تردید نیازمند توجه و برنامه‌ریزی بهتری هستند. »
به گفته وي بالابردن کیفیت جاده‌ها و شریانهای ارتباطی، تجهیز راه‌ها به سیستمهای نور و روشنایی، پایش دقیق نقاط حادثه خیز و رفع مسائل آنها از جمله راهکارهایی است که می توان برای کاهش تصادفات به کار گرفت.
