واقعیت غیر قابلانکار این است که جمهوری اسلامی ایران در طول ۴۰ سال گذشته یعنی از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی همواره در معرض تهدید و تحریم بوده و از یاد نخواهیم برد که در طول جنگ تحمیلی کشورهای غربی مثلاً زمانی که درخواست خرید وانت از ژاپن داشتیم، گفتند که ممکن است وانت را برای حمل و نقل افراد و ابزارها در جنگ مورد استفاده قرار دهید و به ما نمیفروختند. یا تحریمهای دیگر، در حوزههای تجاری، مالی، نفت و گاز، حمل و نقل، علم و فناوری و زیرساختهای ارتباطی و..... مواجه بودهاست.
بنابراین اکنون که امریکا ظالمانه در دوران جدید تحریمها تصمیم گرفتهاست که به قول خودش اقتصاد ایران را فلج کند و به مردم فشار معیشتی وارد کند و از طریق این فشار یک فشار روانی و اجتماعی را ایجاد کند و با کمک این فشار اجتماعی، دولت و حکومت را در ایران وادار به پذیرش برخی از خواستههای نامشروع خود کند. زمان آن است تا بلوغ انقلاب را با تکیه بر دانش و نیروی انسانی تحصیلکرده خود از طریق دیپلماسی تجاری و اقتصادی و حقوقی مانند حماسههای بیبدیل زمان جنگ به نمایش بگذاریم. بنابراین با جرئت میتوان گفت: نمایش قدرت جمهوری اسلامی در روزگار معاصر برای مقابله با تحریمهای ظالمانه نیازمند پرهیز از نگاه اقتصادی و دیپلماتیک نامتعارف، به پدیدههای متعارف هست. امریکا قصد دارد با تحریم بر سازوکارهای و نهادهای اقتصادی کشور تأثیر بگذارد و بسته به مقاوم بودن اقتصاد موجبات شوک، اختلال، آسیب و بعضاَ بحران را ایجاد کند. بنابراین ضروریاست تا به جای استراتژی بحرانپذیری قاطعانه به سمت استراتژی بحرانستیزی بریم.
باید تأکید کنیم مسائل و چالشهای بینالمللی در تحریم بسیار پیچیده و چندوجهیتر از گذشته شدهاست. بنابراین باید بتوان با دیپلماسی تجاری و اقتصادی رو حقوقی و همینطور فرهنگی به صورت قدرتمند و هوشمندانه و چند بعدی، که نیازمند دستیابی به دیدگاههای مشترک، بین تمامی قوا میباشد با مشکلات جاری و معضلات حادث شده در نتیجه تحریمها در داخل و خارج از کشور مقابله کرد. از نگاه مدیریتی معتقدم چالشهای و مشکلات موجود، مسائلی منظومهای و سیستماتیک هستند و حل آن هم مستلزم نگاه سیستماتیک و هوشمندی، تلاش دستهجمعی، همفکری نخبگان و خصوصاً تمامی دست اندرکاران و همراهی و انسجام دستگاههای دخیل است. البته راهکارهای مختلفی در دو حوزه داخلی و بینالملل از منظر اینجانب وجود دارد که در این مختصر یکی از راهکارهای پیشنهادی مطرح ودر صورت لزوم راهکارهای موازی هم در آینده بیان خواهد شد. در حال حاضر کشور از نظر نیروی انسانی جوان و تحصیلکرده و مسلط به مباحث علمی روز دنیا در رشتههای دانشگاهی تجارت بینالملل، مدیریت و اقتصاد و حقوق بینالملل وسایر رشتههای مورد نیاز بسیار بسیار غنی میباشد. ضروری است دولت در وزارتخانههای صنعت معدن و تجارت و وزارت اقتصاد و سازمان فرهنگ و ارتباطات و سایر دستگاههای دخیل در موضوع تحریمها با همکاری دانشگاهها و مراکز علمی و بخش خصوصی نسبت به تشکیل تیمهای ویژه اقدام کند. به عنوان مثال تشکیل تیم ویژه دیپلماسی حقوقی و تیم ویژه دیپلماسی اقتصادی و تجاری که مختصراً شرح داده میشود.
۱- اقدامات بینالمللی:
۱- ۱- تشکیل تیم ویژه دیپلماسی حقوقی: یکی از اقدامات مؤثر در راستای کاهش اثربخشی تحریمها، بهرهگیری از متخصصان حقوق بینالملل جهت استفاده از ظرفیتهای حقوقی برای طرح دعوا در محاکم بینالمللی علیه تحریمهای غیرقانونی و در نتیجه هزینههای کشورهای تحریمکننده را افزایش داد. همچنین طرح شکایتهای پیدرپی از امریکا در مجامع حقوقی بینالمللی وحتی دادگاههای مستقل اروپایی میتواند فضای تبلیغاتی مؤثری را در کنترل افکار عمومی برای مقابله با عملیات روانی رسانههای مخالف ایجاد کند.
۲- ۱- توسعه دیپلماسی اقتصادی و تجاری: یکی از راهکارهای مقابله با تحریمهای اقتصادی از طریق کاهش آسیبپذیری و افزایش بازدارندگی اقتصادی کشور، دیپلماسی اقتصادی و تجاری است. همچنین با توجه به اینکه تجارت و منافع اقتصادی نقشی محوری در سیاستهای جهانی پیدا کردهاند. دولتها دیگر تنها بازیگران عرصه بینالملل نیستند و نقش شرکتهای چندملیتی، سازمانهای غیردولتی و حتی افراد در نظام بینالملل رو به افزایش است. نیاز اساسی در اینباره مشخصشدن اصول و راهبردهای دیپلماسی اقتصادی با وجود نقشآفرینان بسیار و گستردگی فعالیتها است که بر اساس آن بتوان دفاع اقتصادی از جمهوری اسلامی ایران را محقق کرد. با توسعه دیپلماسی اقتصادی و تجاری میتوان نسبت به یافتن متحدان و شرکای جدید در فضای بینالمللی اقدام کرد که در کاهش اثربخشی تحریمها بسیار مؤثر است؛ چراکه از اجماع بینالمللی علیه ایران جلوگیری میشود.
متخصص مسائل مدیریت و خط مشیگذاری