جوان آنلاین: سه ماه پس از آنکه فرانسیس فوکویاما پدر فکری نومحافظهکاران آمریکا، از «زیرسوال رفتن اعتبار لیبرال دموکراسی» با توجه به ناکارآمدی این الگو در حوزه اقتصادی گفت و بر ضرورت بازگشت سوسیالیسم بهعنوان رقیب دیرین لیبرالیسم تاکید کرد، یک مقام دیگر آمریکایی که مشاور سه رئیسجمهور آمریکا نیز بوده، الگوی سیاسی آمریکا یعنی «دموکراسی آمریکایی» را نیز بدون اقبال جهانی دانسته و گفته است که «دموکراسی آمریکایی دیگر برتری ما در جهان را تضمین نمیکند.» پتریک جوزف «پت» بیوکنن صاحبنظر سیاسی محافظهکار که مشاور ارشد روسایجمهور آمریکا ریچارد نیکسون، جرالد فورد و رونالد ریگان بوده، در مقالهای برای مجله «آمریکنکانزرواتیو» نوشته است: «دموکراسی در وضعیت حالحاضر بیاعتبار شده است و دیگر پیششرطی برای موفقیت اقتصاد یک کشور محسوب نمیشود.»
وی در ادامه برای اثبات این موضوع به روسیه، چین و ترکیه اشاره میکند و مینویسد: «روسیه در حال حاضر به ققنوسی میماند که از خاکسترهایش دوباره متولد شده و چین هم در حال پیشرفت است، در حالی که آمریکا دارد شبیه فرانسه در آخرین روزهای جنگ جهانی دوم میشود. اردوغان هم در ترکیه پس از کودتای تابستان سال 2017، دولت و ارتش خود را از دهها هزار مخالف پاک کرد و روزنامهنگاران بیشتری را از هر کشوری دیگر زندانی کرد. با این حال از او در پایتختهای جهان استقبال میشود.» نامزد حزب جمهوریخواه ایالات متحده در انتخابات ریاستجمهوری ۱۹۹۰ و ۱۹۹۶ و نامزد حزب رفرم در انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۰۰، خاطرنشان کرد: «دیگر در وضعیت فعلی یک کشور لازم نیست برای موفقیت و پویایی دموکراتیک باشد و در این زمینه اشاره کرد به اینکه روسیه یک کشور مخروبه بود که بهعنوان یک قدرت بزرگ پیش چشم جامعه بینالملل بازیابی شد.» بیوکنن در این مطلب نوشت: «در این قرن در چین مشاهده کردیم که رهبران بلندپروازش چطور با یک حکومت تکحزبی توانستند یک قدرت جهانی به وجود بیاورند و چطور دموکراسی پیشرفت لازم برای پیشرفتهای اقتصادی چشمگیر نیست.» به گفته بیوکنن، تنوع چیزی است که دموکراسی آمریکایی اکنون به جهان بهعنوان بهترین ویژگیاش پیشنهاد میکند و عامل ادعای بزرگیاش است. با این حال او تاکید کرد که همین تنوع اروپا را به جایی رسانده که علنا دست به فرار بزند. اشاره او به بحران مهاجرت در قاره سبز است که اکنون باعث شده در این کشورها راستهای افراطی با اقبال شدیدی از سوی مردم مواجه شوند. وی نوشت: «درستتر آن است که بگوییم جهان در حال پشت کردن به فراملیتگرایی و رفتن سراغ قبیلهگرایی و دور شدن از تنوع و بازگشت به ملیگرایی قومی است که عامل سر بر آوردن ملتها بوده است. دیگر کسی تنوعی را که دموکراسی ما پیشنهاد میدهد، نمیخرد.»
درگیر مسائل پیشپا افتادهایم
این مشاور روسای جمهور سابق آمریکا در بخش دیگری از مقاله خود به درگیریهای سیاسی و پیشپاافتاده در فضای سیاسی آمریکا اشاره کرده است. او در عین حال این را که جهان هنوز میخواهد مثل آمریکا باشد، مورد تردید قرار داد و علت آن را مشاهده فشارهای به اوج رسیده بر دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا و بالا گرفتن بحث در میان نخبگان سیاسی برای پایین کشیدن چهلوپنجمین رئیسجمهور آمریکا و به زندان انداختنش دانست.
بیوکنن نوشت: «جهان چه فکری میکند وقتی میبیند یک جمهوری سابقا عظیم، دغدغهاش جدا شدن یک رئیسجمهور دیگر است؟» او خاطرنشان کرد: «در میان این ترس و وحشت معاهده تسلیحاتی سلاحهای هستهای میانبرد مربوط به دوران ریگان با سقوط روبهرو است و ابتکار عمل ترامپ در شبه جزیره کره برای خلع سلاح هستهای در خطر است.»
این مشاور سابق روسای جمهور آمریکا در پایان، گفت: «حالا تا دو سال دیگر دغدغهمان قرار است این باشد که پرداخت حقالسکوت به استورمی دنیلز توجیهکننده برکناری یک رئیسجمهور است و اینکه مایک کوهن وکیل سابق ترامپ زمانی از مذاکرات با روسها درباره پروژه ساخت برجی متعلق به رئیساش در مسکو دست برداشت. ما در جهانی که به صورت جدی مرگبار است، تبدیل به ملتی بدون جدیت شدهایم که به مسائل پیش پا افتاده اهمیت میدهد.»
فوکویاما چه گفت؟
فرانسیس فوکویاما، سه ماه قبل در اکتبر 2018 در مقالهای در «فارینافرز»، الگوی اقتصادی لیبرال دموکراسی غربی را ناکام دانسته بود. او به انباشت ثروت و نابرابری در کشورهای توسعهیافته، بحران مالی 2008-2007 آمریکا و بحران یورو در سال 2009 و رکود عظیم، بیکاری گسترده و افت درآمد و درنهایت زیرسوال رفتن اعتبار «الگوهای لیبرال دموکراسی» و در نتیجه عقبنشستن دموکراسی در بسیاری از مناطق جهان از جمله مجارستان، لهستان، تایلند و ترکیه و استحکام کشورهای اقتدارگرا به رهبری چین و روسیه اشاره کرده بود.
او پس از این مقاله در گفتوگویی نیز که در زمان مذاکرات اتحادیه اروپا با انگلستان در مورد برگزیت در لندن و احیای مجدد چپ سوسیالیست در انگلستان و آمریکا توضیح داده بود که اگر سوسیالیسم را برنامه بازتوزیعی بدانید که شکاف بزرگ میان درآمد کارگران و ثروتمندان را جبران کند، نهتنها قابلیت ظهور مجدد دارد بلکه اجبارا باید بازگردانده شود. او صراحتا گفته بود که «دوره متمادی استقلال بازار که در زمان ریگان و تاچر آغاز شد، از جوانب مختلف آثار فاجعهباری داشته است.» فوکویاما با این توضیح گفته بود هشدارهای مارکس درباره «بحران تولید مازاد» که منجر به «فقیر شدن کارگران و تقاضای ناکافی» میشود، درست بوده اما در عین حال تاکید کرده بود «تنها رقیب برای لیبرال دموکراسی، مدل کاپیتالیستی دولتی چین است.»
چین دشمن اصلی
مونتاژ ارزان کالاهای آمریکایی در چین، بسیاری از شرکتهای آمریکایی را به شرق آسیا منتقل کرد. در آن زمان دولتمردان آمریکا گمان میکردند تاثیرپذیری چین از آمریکا در حوزه اقتصاد، میتواند حکومت کمونیستی تکحزبی در چین را به دامان لیبرالیسم هدایت کند. اما چینیها هوشیارتر از آن بودند که آمریکاییها فکرش را میکردند. آنان به جای «سرمایهداری تولیدی»، «سرمایهداری کنترلشده» را در پیش گرفتند و در سیاست هم اگر چه از کمونیسم تنها واژهای را یدک میکشند به لیبرالیسم هم پناه نبردهاند. با آمدن دونالد ترامپ، او جنگ اقتصادی ویژهای را علیه چین آغاز کرد. بهتازگی جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا گفته که «تغییرات رفتار اقتصادی چین که واشنگتن تلاش میکند به آن برسد، میتواند همزمان تاثیری چشمگیر بر سیستم سیاسی این کشور بگذارد.» اما تازهترین گزارشها نشان میدهد در جنگ اقتصادی با چین، ترامپ شکست سنگینی خورده است.
به گزارش «آنا» به نقل از «رویترز» از ژانویه تا نوامبر مازاد تجارت چین و آمریکا حدود ۲۹۴ میلیارد دلار بوده است. این میزان در سال گذشته میلادی (از ژانویه تا نوامبر ۲۰۱۷ میلادی) حدود ۲۵۱ میلیارد دلار بوده است. این آمار نشاندهنده نتیجه معکوس سیاستهای اقتصادی دولت ترامپ علیه پکن است. به نظر میرسد چینیها با اقدامات متقابل بتوانند کماکان در واردات کالاهای آمریکایی به کشور خود خلل ایجاد کنند. همین مساله بار دیگر منجر به افزایش مازاد تجاری چین به آمریکا خواهد شد. بدونشک این همان مسالهای است که برای ترامپ و همراهانش حکم یک کابوس اقتصادی سخت را خواهد داشت!