این روز‌ها استفاده از دستگاه‌های کارتخوان به یک امر عادی در حوزه پرداخت‌ها تبدیل شده و عملاً به جز برخی پزشکان که قصد پنهان‌کردن میزان درآمد خود را دارند، تمامی صنوف از این دستگاهها برای دریافت وجه از مشتریان خود بهره می‌گیرند. استفاده از این دستگاهها هم برای فروشنده و هم برای خریدار مزیت دارد؛ چراکه از یک سو فروشنده به راحتی می‌تواند به وسیله این دستگاهها میزان فروش خود را در هر لحظه کنترل کند و از سوی دیگر خریداران نیز در کنار افزایش امنیت خرید‌ها خود، از حمل وجه نقد اجتناب می‌کنند.
در این میان البته دولت نیز از گسترش این شیوه پرداخت استقبال می‌کند و تسهیلات ویژه‌ای برای استفاده‌کنندگان از دستگاهها در نظر گرفته‌است؛ چراکه بخش‌های اقتصادی دولت از این مسیر به راحتی می‌توانند میزان درآمد اصناف را محاسبه کنند.
رشد قارچ‌گونه شرکت‌های ارائه‌دهنده کارتخوان.
اما همین ترویج استفاده از کارتخوان توسط دولت و وجود اشتیاق در بین اصناف و مشتریان برای بهره‌گیری از این دستگاه، باعث شده که شرکت‌های خصوصی فراوانی اقدام به عرضه این دستگاهها کنند.
این در حالی است که تا چند سال پیش انحصار عرضه کارتخوان‌ها تنها در اختیار شبکه بانکی بود و آن‌ها با حساسیت بالایی در این خصوص اقدام می‌کردند. بر این اساس بانک‌ها کارتخوان را تنها به اصناف دارای مجوز ارائه می‌دادند و کارتخوان‌های سیار نیز فقط در اختیار اصنافی نظیر شرکت‌های پخش قرار می‌گرفت. همچنین در صورت عدم گردش، بانک اقدام به جمع‌آوری کارتخوان می‌کرد. اما با روی کار آمدن شرکت‌های خصوصی تمامی این حساسیت‌ها از بین رفت و کارتخوان با کمترین مدارک و حتی بدون مدرک معتبر به افراد ارائه می‌َشد، روندی که باعث شد، کارتخوان‌های در اختیار افراد نااهل نظیر پخش‌کنندگان موادمخدر که در اصطلاح عامه به آن‌ها دیلر (توزیع‌کنندگان مخدر) گفته می‌شود، پخش‌کنندگان مشروبات الکلی و متکدیان خیابانی قرار بگیرد؛ افرادی که درآمد‌های آنان به اصطلاح پول کثیف خطاب می‌َشود و ورود این پول‌های کثیف به شبکه بانکی کشور از طریق همین کارتخوان‌ها نوعی پولشویی محسوب می‌شود.
فقط کارتخوان را بگیرید
برای اطلاع از شرایط دریافت این کارتخوان‌ها، به ده‌ها آگهی منتشر شده در این خصوص در یکی از سایت‌های خرید و فروش اجناس دست دوم مراجعه می‌کنیم و با شماره ارائه شده در آگهی تماس می‌گیریم. پاسخگوی تماس ما خود را نماینده شرکت ف. ک. معرفی می‌کند و خبرنگار مدعی می‌شود که این دستگاه کارتخوان سیار را برای یک شغل خانگی نیاز دارد و هیچ مدرکی در خصوص کسب و کار خود ندارد.
نماینده این شرکت در جواب این موضوع می‌گوید که هیچ مشکلی نیست و برای ما مهم نیست که شما این کارتخوان را در چه محل و شغلی می‌خواهید استفاده کنید.
وی سپس توضیح می‌دهد که برای دریافت این دستگاه تنها نیاز است که تصویر کارت ملی و صفحه اول شناسنامه را برای آن‌ها ارسال کنیم و آن‌ها در عرض یک روز دستگاه فعال شده را در نقطه مورد نظر ما منزل تحویل خواهند داد. جالب اینجاست که این فرد می‌گوید حتی امکان ارسال تصویر کارت ملی و شناسنامه از طریق تلگرام نیز وجود دارد و این بدین معناست که بازاریابان حتی برای فروش این دستگاه که قرار است در شبکه بانکی کشور مورد استفاده قرار بگیرد، فرد متقاضی را شناسایی نمی‌کنند و این امکان وجود دارد که متقاضی مدارک فرد دیگری را برای دریافت این دستگاه ارائه کند.
این بازاریاب دستگاه‌های کارتخوان سپس مدعی می‌شود که شرکت آن‌ها از بانک مرکزی مجوز فعالیت دارد و مالکیت کامل دستگاه در ازای مبلغی بیش از یک میلیون تومان به فرد واگذار خواهد شد. بنابراین شرکت تحت هیچ شرایطی امکان بازپس‌گیری دستگاه را نخواهد داشت. جالب اینجاست که جست‌وجو در سایت‌های دیگر نظیر دیجی‌کالا، شیپور و دیوار نشان می‌دهد که امکان دریافت دستگاه‌های کارتخوان با قیمت‌های کمتر و شرایط سهل‌تر نیز وجود دارد و عملاً هیچ نظارتی بر فروش این دستگاهها به افراد وجود ندارد.
دیلر‌ها کارتخوان‌دار شدند
همان طور که قبلاً نیز عنوان شد، وجود همین شرایط سهل و همچنین عدم نظارت بر واگذاری این دستگاهها باعث شده که دستگاه‌های کارتخوان در اختیار تبهکاران و متکدیان خیابانی نیز قرار بگیرد. بر این اساس درست در تقاطع چهارراه جهان کودک محلی که همیشه ترافیک‌هایش مشهور است و پاتوق بسیاری از متکدیان خیابانی است و دقیقاً کمی بالاتر از ساختمان بانک مرکزی که مسئول نظارت بر نقل و انتقالات شبکه بانکی کشور است، چند تبعه بیگانه که اقدام به گلفروشی و تمیز کردن شیشه خودرو‌ها می‌کنند، برای دریافت وجه از مشتریان خود از دستگاه‌های کارتخوان استفاده می‌کنند.
این موضوع در چهار‌راه‌های مشهور دیگر پایتخت نیز قابل‌مشاهده است و به نظر می‌رسد در غیاب نظارت، این روند به یک عرف تبدیل شده‌است، اما جالب اینجاست که نه فقط متکدیان مواد مخدر بلکه به ادعای برخی از معتادان که روزانه برای مصرف شخصی از دیلر‌ها (توزیع‌کنندگان مخدر) جنس تهیه می‌کنند، این افراد نیز این روز‌ها به کارتخوان مجهز شده‌اند و ترجیح می‌دهند پول فروش مواد را از طریق کارتخوان به حساب توزیع‌کننده اصلی منتقل کنند؛ اتفاقی که عملاً نشان‌دهنده وجود خلأ بزرگ در حوزه پولشویی کشور است؛ چراکه به تصریح قانون، درآمد ناشی از فروش موادمخدر و مشروبات الکلی جزو پول‌های کثیف است و رساندن این پول‌ها بدون شناسایی منشأ پول به حساب‌های بانکی، عملاً یک راه مطمئن و کم‌هزینه برای فروشندگان مخدر جهت پولشویی است.
نظارت بانک مرکزی کجاست؟
حال سؤال اصلی که بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار اصلی حوزه پولی بانکی کشور باید به آن پاسخ دهد، این است که چه نظارتی بر عملکرد شرکت‌های ارائه‌دهنده دستگاه‌های کارتخوان دارند و چگونه منشأ پولی را که از طریق این کارتخوان‌ها جا‌به‌جا می‌شود، شناسایی می‌کند؟
