سرویس ایران جوان آنلاین: نیمی از زیتون کشور در شهرستان طارم تولید میشود. محصولی که بیشترین سهم صادرات غیرنفتی استان زنجان را به خود اختصاص میدهد و برای بیش از ۳ هزار نفر اشتغالزایی میکند. بهرغم اینکه توسعه تولید و فرآوری زیتون در شهرستان طارم میتواند عواید اقتصادی فراوانی را برای زنجانیها به همراه داشته باشد، اما استفاده از سود سوزآور برای شیرینسازی زیتون و رها شدن پساب حاوی این مواد شیمیایی نه تنها محیطزیست و منابع آبی استان را آلوده میکند، بلکه احتمال خشک شدن درختان جنگلی و حتی باغی را هم تشدید میکند. اتفاقی که با از بین رفتن باغات زیتون طارم میتواند نیمی از تولید سالانه این محصول در کشور را در آیندهای نه چندان دور کاهش دهد.
سود سوزآور یا همان سدیم هیدروکسید؛ مادهای شیمیایی است که در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد که شامل صنایع تولید ابریشم مصنوعی، آلومینیوم، کاغذ سازی، پارچه، مواد پتروشیمی، صابون سازی، مواد شوینده، سرامیک سازی، لبنیات، فرآوری زیتون و ... میشود. در بین صنایعی که از این ماده شیمیایی استفاده میشود، نام صنعت فرآوری و شیرینسازی زیتون هم نوشته شده است. کارخانهها و واحدهای خانگی فرآوری زیتون با استفاده از سود سوزآور که تنها مقدار کمی از آن برای شیرینسازی زیتون مجاز است بهره میبرند و حجم زیادی از زیتونهای تولیدی شهرستان طارم را برای عرضه به بازار شیرین میکنند. این روش به گفته کسانی که کار فرآوری زیتون را انجام میدهند بسیار سریعتر و به صرفهتر از شیوه قدیمی و زمان بر گرفتن تلخی زیتون به شیوه عوض کردن مکرر آب زیتون است. این روزها کمتر کسی سختی شیرینسازی زیتون به شیوههای قدیمی را دنبال میکند و بیشتر از همین شیوه صنعتی بهره میبرند که به گفته کارشناسان بدون عارضه هم نیست. جدا از بحث اینکه ممکن است خیلی از کارخانهها و واحدهای فرآوری خانگی به میزان استانداردی که میتواند از سودسوزآور برای گرفتن تلخی زیتون بهره برد پایبند نباشند و سلامتی عده بسیاری را به خطر بیاندازند؛ معضل اصلی بعد از شیرینسازی زیتون شروع میشود. چراکه اغلب این واحدهای فرآوری پساب حاصل از گرفتن تلخی زیتون را در چاهها، باغات، مزارع و به طور کلی هرجا که دستشان برسد تخلیه میکنند. ماده شیمیایی که دوز بالای آن میتواند منجر به سوختگی و کوری چشم شود؛ بدون هیچ نظارتی به منابع آب زیر زمینی استان زنجان اضافه میشود و هیچ مسئولی جلوی آن را نمیگیرد. قطعاً با تکرار چندساله این اتفاق در شهرستان طارم فاجعهای زیستمحیطی و غیرقابل جبران رخ خواهد داد و درختان زیتون و غیر زیتون استان را از بین میبرد.
نجات محیطزیست با تصفیه پساب آلوده
نیمی از زیتون کشور در شهرستان طارم در استان زنجان تولید میشود. تولید گسترده این محصول منجر به اشتغالزایی برای بیش از ۳ هزار نفر شده است و هر ساله سود زیادی را به جیب باغداران و مردم استان میریزد. با این حال عدم نظارت مناسب و آموزش کافی به واحدهای شیرینسازی زیتون مشکلات تازهای را برای این استان شروع کرده است. گفتنی است که ۱۴ هزار هکتار از ۴۰ هزار هکتار باغات زیتون کشور متعلق به شهرستان طارم است و رتبه اول تولید این میوه نیز به استان زنجان اختصاص دارد. بنابر این دور از انتظار نیست که بیشترین واحدهای فرآوری و شیرینسازی زیتون هم در همین استان جانمایی شده باشند. واحدهایی که با پساب آلودهشان محیطزیست را به تاراج میبرند. در این خصوص رئیس اداره محیطزیست طارم با اشاره به اینکه در حوزه فرآوری، شیرینسازی زیتون با مواد شیمیایی صورت میگیرد، میگوید: «این مواد دارای PH بالایی است که پساب تصفیه نشده آن به زمین نفوذ کرده و موجب آلودگی خاک، آبهای سطحی و نیمهسطحی میشود.» غلامرضا عباسی اضافه میکند: «راهاندازی تصفیهخانه مرکزی از راهکارهای مؤثر برای مقابله با این آلودگیها شناخته میشود.»
وی ادامه میدهد: «تصفیه مناسب پسابهای زیتون سبب میشود PH آب پایین آمده و از آب تصفیه شده مجدداً برای آبیاری استفاده کرد که این امر علاوه بر اینکه جلوی آلودگی آب و خاک را میگیرد، در مدیریت منابع آبی بهویژه آبهای زیرزمینی نیز بسیار مؤثر است.» این مقام مسئول بیان میکند: «طی بازدیدهای که داشتیم تصمیمات خوبی برای حل این مشکل در سالهای آتی اتخاذ شده است.» عباسی با اشاره به اینکه برای رفع این مشکل قرار است تصفیهخانهای برای استان راهاندازی شود اضافه میکند: «مکانیابی راهاندازی تصفیهخانه مرکزی در شهرک صنعتی آببر توسط شرکت شهرکهای صنعتی انجام شده است و این پروژه در مرحله مطالعه طرح قرار دارد.»
فرصت زیادی برای نجات محیط زیست نیست
بهرغم اینکه متولیان اکنون برای جانمایی تصفیهخانه پساب واحدهای فرآوری زیتون در شهرستان طارم برنامهریزی میکنند، اما هنوز زمان مشخصی نه تنها برای بهرهبرداری از این طرح حیاتی ارائه ندادهاند بلکه همچنان تاریخی را هم برای کلنگزنی مشخص نکردهاند. بنابر این دقیقاً مشخص نیست چه زمانی تصفیه خانهای که از آن سخن به میان میآید به مرحله بهرهبرداری برسد و به این مشکل خاتمه دهد. شاید تا روزی که تصفیهخانه پساب واحدهای فرآوری زیتون راهاندازی شوند منابع آبی غیرآلودهای برای شهرستان وجود نداشته باشد. چراکه همین الان هم دیر شده است و این موضوع بیش از پنج سال است که به عنوان دغدغه مهم دوستداران محیطزیستی شناخته میشود.