سرویس جامعه جوان آنلاین: با به زیرسؤال بردن پیشرفت علمی ایران در دانشگاه استنفورد، حالا حواسها به «پروژه ایران ۲۰۴۰ استنفورد» جمع شده است.
هشدار رهبری
مقام معظم رهبری در دیدار چند روز پیش خود با جمعی از اساتید و نخبگان دانشگاهی درباره این پروژه فرمودند: «پیشرفتهای دانشگاهی به معنای واقعی کلمه چشمگیر است، این را نباید مورد غفلت قرار داد. اینکه من تأکید میکنم این قضیه به خاطر جریانی است که راه افتاده، نه فقط در ایران بلکه در دنیا برای کوچک کردن، سبککردن و بیارزشکردن حرکت عظیم کشور، الان در دنیا دارد روی این کار میشود. پول خرج میکنند، برنامهریزی میکنند، یک نمونهاش این برنامه ۲۰۴۰ دانشگاه استنفورد است که لابد شماها مطلع هستید یا مطلع میشوید. درباره ایران در ۲۰۴۰ و زیرسؤال بردن پیشرفتهای علمی کشور و کارهای مهم دانشگاهی کشور که در اینجا هم کسانی هستند که با آنها همصدایی میکنند، برای گلزدن آنها بهشان پاس میدهند، اینجا هم از این کارها انجام میگیرد.»
از شرکت ۱۲۰ هزار هکتاری تا هوور
حمید مقدم که فوق لیسانس مهندسی از دانشگاهامایتی دارد، نخستین ایرانی بود که در سال ۲۰۰۶ موفق شد به عنوان یکی از اعضای هیئت امنای دانشگاه استنفورد انتخاب شود. وی و همسرش کریستینا مالک شرکت «ایام بی» به بزرگی ۱۲۰ میلیون متر مربع در شهر سان فرانسیسکو هستند؟
وی در سال ۲۰۰۳ برنامهای تحت عنوان «حمید و کریستینا مقدم» را درخصوص مطالعات مربوط به ایرانیان راهاندازی کرد.
عباس میلانی هم در سال ۱۳۹۰ مدیر این مرکز شد. وی استاد علوم سیاسی استنفورد و یکی از سرپرستان پروژه دموکراسی ایران در مؤسسه هوور (hoover) است. این نهاد اندیشکده سیاستگذاری عمومی در دانشگاه استنفورد در کالیفرنیاست که در سال ۱۹۱۹ از سوی هربرت هوور، پیش از اینکه رئیسجمهور ایالاتمتحده امریکا شود، تأسیس شده است. کاندولیزا رایس و دونالد رامسفلد هم از اعضای ارشد این نهاد هستند.
تحقیر محققان شروع شد
در مهمترین فاز پروژه ایران ۲۰۴۰استنفورد، مقالات دانشگاهای کشور از نظر کمی و کیفی بررسی و این تحلیل ارائه شد که در عین افزایش مقالات، خبری از کیفیت نیست.
همچنین گفتهشده که طبق آمارها، نشریات در زمینههای مختلف به جز پزشکی و سلامت تغییرات چندانی نداشتند. ضمن اینکه براساس تعداد کل نشریات، رتبهبندی جهانی ایران از استنادها بسیار کم بوده است. در حقیقت تخریب محققان و روند رشد علمی ایران در حالی صورت میپذیرد که طبق اطلاعات منتشر شده پایگاههای علمی دنیا، ایران طی پنج سال گذشته روند رو به رشدی در جایگاه علمی را طی کرده و هر سال به تعداد دانشگاههایی که در لیست تایمز قرار دارند، افزوده شده است.
فناوریهایی که نادیده گرفتند
استنفورد در گزارشهایی درباره موضوعات مختلف تعیین شده، منتشر کرده که زیرساختهای ایران را مورد بررسی قرار داده و نکته قابلتأمل اینکه هرچند با ابزار علمی و دانشگاهی سراغ این زیرساختها رفته، اما هیچ اشارهای به حوزههایی که ایران توانسته بعد از انقلاب اسلامی در آنها به اوج برسد مانند فناوری نانو، بیوپزشکی و هستهای نداشته و با توجیه این مسئله که بعد اصلی پژوهش روی اقتصاد است از آنها چشمپوشی کرده است.
علیاکبر صبوری، استاد ممتاز دانشگاه تهران و رئیس سابق مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک دانشگاه تهران درباره زیرسؤال بردن پیشرفتهای دانشگاهی ایران از سوی استنفورد میگوید: «ورود کشورمان به باشگاه انرژی هستهای، ورود ایران به بحث سلولهای بنیادی و استفاده درمانی از آنها، ساخت داروهای نوترکیب، ساخت بسیاری از تجهیزات آزمایشگاهی و پزشکی و ساخت محصولات پیشرفته نانو همگی حاصل رشد علمی کشور بوده و توهم نیست.»
پیوند سیاست و کمیت در استنفورد
جالب اینکه در گزارش مطالعات ۲۰۴۰ استنفورد بر این امر تأکید شده که «ایران به جای استفاده از قابلیت آموزش عالی و بخش تحقیقاتی در داخل و خارج از کشور که میتواند باعث رشد کشور شود، با حاکمیت سیاستهای دولتی و تمرکز بر رسالههای رسمی، روی کمیت مقالات بهعنوان هدف اصلی، تمرکز میکنند، بهطوری که تنها تعداد خروجی علمی دانشگاهها و مراکز علمی را شاخصی برای پیشرفت میدانند.»
بحث کیفیتگرایی در تولیدات علم کشور از یک دهه قبل (سال ۲۰۰۹) آغاز شده و به یک درصد سهم جهانی رسیدیم. پس از آن هم آییننامه شیوه نگارش مقالههای علمی و امتیازات آن تغییرکرد و کیفی شد. افزایش پیدرپی تعداد مقالات داغ و پرارجاع ایران طبق آمارهای web of science در سالهای اخیر به وضوح نشان میدهد که سطح کیفی مقالات محققان کشور افزایش یافته است. حال آنکه در پروژه ۲۰۴۰ این مسائل به گونهای دیگر مطرح میشود.
جهان علیه ادعاهای حمید و کریستینا
این ادعاهای ساختگی در حالی است که همه پروتکلهای معرفی پیشرفتهای علمی در جهان، ایران را به عنوان یک کشور پیشرو با شتاب بیشتر از نرم متوسط جهانی معرفی میکنند. به عنوان نمونه بر اساس تازهترین رتبه بندی لایدن هلند، ۲۶ دانشگاه از ایران در جمع ۹۶۳ دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند. مطابق این اظهارنظر، کشورمان جایگاه نخست غرب آسیا را در زمینه علمی کسب کرده است. سال گذشته ۲۳ دانشگاه ایرانی در لیست بهترین دانشگاههای جهان حضور داشتند که امسال این تعداد باز هم افزایش داشتهاست. به عنوان یک نمونه دیگر، بررسیهای اطلاعاتی پنج سال گذشته نظام رتبهبندی سایمگو علاوه بر اینکه پیشرفت محققان کشورمان در تولید وانتشار مقالات علمی در آسیای غربی را نشان میدهد، حکایت از صدرنشینی علمی ایران در پنج سال متوالی در منطقه غرب آسیا دارد. عربستان سعودی، رژیم صهیونیستی، مصر، امارات متحده عربی، عراق، قطر، اردن، لبنان، عمان، کویت و بحرین با اختلاف فاحش پس از ایران قرار دارند. نظام رتبهبندی سایمگو توسط گروه پژوهشی به همین نام در دانشگاه گرانادا در اسپانیا انجام میشود و مولفههای وسیعی را برای سنجش وضعیت علمی کشورها در نظر میگیرد.
میدانداران پروژه تخریب علم ایران
مطالعات ایران در استنفورد پروژه «خروجی علمی ایران: کمیت، کیفیت و فساد» را به دانشجویانی همچون کاوه مدنی، پویا آزادی، امین فیضپور، متین میررمضانی، محسن مسگران و چندنفر دیگر که همگی در دانشگاه استنفورد تحصیل میکنند، سپرده است. کاوه مدنی که برخی از اساتید محیطزیست همچون سام خسرویفر وی را فردی بیمحتوا میدانند، در ۲۶ شهریور ۱۳۹۶ با حکم عیسی کلانتری به عنوان معاون بینالملل، نوآوری و مشارکت فرهنگی - اجتماعی سازمان محیطزیست انتخاب شد. وی در جریان دستگیری فعالان محیطزیستی در بهمن ۱۳۹۶ بازداشت و سپس در فروردین ٩٧ از سمت معاونت سازمان حفاظت محیطزیست استعفا داد و از ایران رفت. پویا آزادی سومین شخص مهم در این پروژه است. او لیسانس شیمی را از دانشگاه تهران و فوق لیسانس و دکترای شیمی را از دانشگاه تورنتو دارد. وی علاقه خاصی به زمینههای انرژی و محیطزیست دارد، اما جالب اینجاست که تعداد مقالات علمیاش به گفته سایت دانشگاه استنفورد به تعداد انگشتان یک دست هم نمیرسد. دانشگاه استنفورد، متین میررمضانی را دانشجوی کارشناسی اقتصاد معرفی کرده است! محسن مسگران هم در حال حاضر در دانشگاه «دیویس» دستیار پروفسور است. او لیسانس کشاورزی را از دانشگاه آزاد مشهد و دکترای کشاورزی از دانشگاه تهران دارد. مقالات وی در سایت دانشگاه استنفورد موجود است که پربازدیدترین آنها فقط ۳۲ بازدیدکننده داشته است.