اثر نمادین تحریم پتروشیمی

سرویس بین الملل جوان آنلاین: مایک پمپئو دیروز به فاصله کمی بعد از تحریم «شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس»، به عنوان بزرگ‌ترین شرکت هلدینگ پتروشیمی و ۳۹ شرکت زیرمجموعه و نمایندگی‌های فروش آن، اقدام امریکا را نشان‌دهنده عزم واشنگتن برای ادامه سیاست فشار حداکثری بر ایران خواند و در توئیتر نوشت: «فشار حداکثری علیه ایران امروز ادامه یافت. خزانه‌داری امریکا تحریم‌هایی علیه بخش پتروشیمی ایران اعلام کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را تأمین مالی می‌کنند. امریکا رژیم را از پول‌های مورد نیازش برای بی‌ثبات کردن خاورمیانه محروم خواهد کرد.» در مقابل، تهران تحریم‌های جدید امریکا را نشانه جدی نبودن امریکا برای مذاکره خوانده و سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه گفته است: «تنها یک هفته صبر نیاز بود تا پوچ بودن ادعای رئیس‌جمهور امریکا برای مذاکره با ایران ثابت شود.»‌موسوی می‌گوید: «سیاست فشار حداکثری امریکا یک سیاست شکست خورده است که بار‌ها توسط رؤسای جمهور پیشین آن کشور امتحان شده بود. این مسیری اشتباه است و دولت امریکا می‌تواند مطمئن باشد که به هیچ یک از اهداف تعیین شده برای این سیاست نخواهد رسید.»

اثر معکوس تحریم‌ها از این پس
در ورای موضع‌گیری‌های سیاسی، بیشتر ناظران می‌گویند که تحریم‌های پتروشیمی که مقام‌های امریکایی از چند هفته پیش از مجاری غیررسمی خبر آن را داده بودند، بیشتر نمادین بوده و دارای اثرات عملی نخواهد بود. وزارت خزانه‌داری امریکا در بیانیه خود درباره اعمال تحریم‌های جدید گفته که شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران ارتباط دارد و به تنهایی نیمی از صادرات پتروشیمی ایران را عهده‌دار است، صنعتی که بر اساس برخی برآورد‌ها، سالانه بین ۱۴ تا ۱۶ میلیارد دلار از صادرات ایران را به خود اختصاص داده و برخی تحلیلگران آن را موتور توسعه اقتصادی ایران در فضایی می‌دانند که صنعت نفت ایران با تحریم روبه‌رو شده است. تحلیلگران به رویترز گفته‌اند که تحریم بخش پتروشیمی ایران بیشتر جنبه نمادین دارد و اثر اندکی خواهد داشت. یک مقام سابق وزارت خزانه‌داری امریکا در گفت‌وگو با رویترز گفته که معتقد است تحریم جدید اثر اندکی خواهد داشت، چون شرکت‌های غیرامریکایی تا همین الان نیز به دلیل تحریم‌های موجود، از تجارت با بخش پتروشیمی ایران خودداری می‌کردند. «سوزان ملونی» کارشناس اندیشکده بروکینگز، تحریم‌های جدید را اقدامی «زاید» توصیف کرده که تعمداً با هدف القای این برداشت وضع شده که تعامل با کل اقتصاد ایران ممنوع است. او گفته «اثر خالص» این اقدام، نسبتاً ناچیز خواهد بود. یک مقام سابق خزانه‌داری امریکا که به شرط عدم افشای نام با رویترز مصاحبه کرده، گفته که اثر این تحریم‌ها محدود خواهد بود: «اثر این تحریم‌ها، محدود خواهد بود. فکر نمی‌کنم اکثر شرکت‌های چندملیتی بزرگ، تعاملی با آن‌ها داشته باشند.»‌رویترز نوشته که در واقع امر، تحت تحریم‌هایی که در پنجم نوامبر سال ۲۰۱۸ پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای ایران وضع شد، هرکس محصولات پتروشیمی ایران را معامله کند با فهرستی از تحریم‌ها از جمله ممنوعیت از سوی امریکا مواجه خواهد شد. برخی دیگر از کارشناسان نیز معتقدند که تحریم پتروشیمی ایران، به دلیل حضور بخش خصوصی، پراکندگی خریداران و وابستگی خریداران پتروشیمی ایران به محصولات، در عمل ناممکن است. غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران معتقد است که تحریم فروش فولاد، فلزات اساسی و پتروشیمی به دلیل پراکندگی فروشندگان و حضور فعالان بخش خصوصی با توجه به تجربیات تحریم‌های قبلی غیرممکن است. فریبرز کریمایی، قائم‌مقام انجمن کارفرمایی صنعت پتروشیمی نیز در گفت‌وگو با تسنیم گفته است با توجه به اینکه حجم تولیدات پتروشیمی ایران رقمی قابل‌توجه بوده و سال‌هاست که بخشی از مصرف‌کنندگان تولیدات پتروشیمی به تولیدات پتروشیمی ایران وابسته هستند، به‌نظر من، تولیدات پتروشیمی ایران در بازار جهانی به این سادگی قابل جایگزینی نیست.
از طرف دیگر، برخی کارشناسان معتقدند که تحریم‌های امریکا با اثر‌گذاری بر زندگی روزمره شهروندان ایران، آرام آرام روندی معکوس خواهد گذاشت. مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا درباره تحریم بخش پتروشیمی ایران گفته که امریکا با این تحریم‌ها «رژیم (ایران) را از پول‌های مورد نیازش برای بی‌ثبات کردن خاورمیانه محروم خواهد کرد»، ولی واقعیت این است که جامعه ایرانی بیش از پیش در این مسیر قرار گرفته که تحریم‌های امریکا را علیه خود ارزیابی کند. مایکل مالوف، مقام سابق پنتاگون در گفت‌وگو با شبکه خبری «راشاتودی» می‌گوید: «امریکا هر تحریمی قادر بوده اعمال کرده و این اقدامات تنها موجب تقویت اتحاد ایرانیان در برابر امریکا خواهد شد.» او می‌گوید: «نمی‌دانم در این مقطع چه انتظاری از ایران دارند، اما تا الان هم امریکا با اقدامات خود خساراتی به ایران وارد کرده به‌طوری که ایرانی‌ها درباره انگیزه‌های دولت امریکا اعتمادی ندارند.» مالوف معتقد است که احتمالاً این تحریم‌ها در حال حاضر اهمیت زیادی ندارند، چون همه چیز تحریم شده و چیزی برای تحریم باقی نمانده است! افزایش تحریم در حال حاضر موجب اتحاد در داخل ایران در برابر امریکا خواهد شد.

روسیه: اگر «اینستکس» نتواند تحریم‌ها را دور بزند...
نماینده دائم روسیه در اتحادیه اروپا با تأکید بر اینکه صبر ایرانی‌ها ممکن است تمام شود، گفت: اگر مکانیزم «اینستکس» نتواند تجربه دور زدن تحریم‌های امریکا را به دست آورد، پس به وجود آن اصلاً چه نیازی خواهد بود.
به گزارش تسنیم، «ولادیمیر چیژوف» روز جمعه در اجلاس بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ گفت که مکانیزم ویژه اتحادیه اروپا برای مبادلات مالی با ایران (اینستکس) به هیچ وجه نمی‌تواند به صورت موثر فعالیت کند. وی توضیح داد: «این مکانیزم وجود دارد، ولی مسلماً هنوز هیچ اثری از آن دیده نشده است. تنها چیزی که درباره این مکانیزم فعلاً می‌توان پیش‌بینی کرد، آن است که بالاخره روزی نخستین مبادلات بر اساس آن انجام خواهد گرفت. ولی مبادلات محصولات غذایی که جزو تحریم‌های امریکا قرار ندارند.» این دیپلمات بلندپایه روس افزود: «بدین ترتیب این مکانیزم که تجربه دور زدن تحریم‌های امریکا را به دست نخواهد آورد. حال این سؤال به طور طبیعی مطرح می‌شود که بسیار خب، اگر این مکانیزم برای آن به وجود آمده تا پرداخت برای کالا‌های غیرتحریمی را تسهیل کند، پس به وجود آن اصلاً چه نیازی است؟ همتایان اروپایی من در پاسخ به این سؤال می‌گویند، باید صبر کرد، این تازه اول کار است و بعد ما تصمیم خواهیم گرفت.»