با
دگرگونی بنیادین اوضاع امنیتی در شرق اروپا بدلیل تدوام بحران اوکراین ، تنش بین
روسیه و ناتو کماکان ادامه دارد. این در حالی است که اخیرا سه رویداد جدا اما
مرتبط به یکدیگر در این زمینه رخ داد که به نظر می رسد تاثیر تعیین کننده ای در روابط آینده روسیه
وناتو خواهد نهاد.بررسی این سه رویداد که در واقع سه نشست بودند می تواند به فهم
بهتر مسائل مورد اختلاف و طرح های آتی ناتو برای مقابله با روسیه کمک کند.
نشست
وزرای دفاع ناتو
نشست دو
روزه وزرای دفاع ناتو روزهای 13 و 14 خرداد (3 و4 ژوئن) در بروکسل برگزار شد. این اولین
نشست اعضای ناتو پس از الحاق کریمه به روسیه محسوب می شد. موضوع اصلی نشست وزرای دفاع
ناتو درباره تحولات اوکراین، خصوصا شرق این کشور بود. وزرای شرکت کننده در این
نشست از آمادگی خود در برابر تهدید های احتمالی روسیه خبر دادند. وزرای دفاع ناتو توافق
کردند که در واکنش به چالش های امنیتی جدیدی که از سوی روسیه مطرح می شود، آمادگی خود
را افزایش دهند.این مسأله در حالی رخ می دهد که آلمان، دانمارک و لهستان در نظر دارند
حضور خود را در شرق اروپا افزایش دهند.وزرای دفاع ناتو همچنین توافق کردند که طرح آمادگی
عملیاتی خود را که در نشست ناتو در سپتامبر 2013 به تصویب رسیده بود، بهبود بخشند.علاوه
برارتقای نیروی واکنش سریع ناتو و برنامه ریزی برای رزمایش های جدید ، این نیروها حضور
خود در کشورهای در شرق اروپا را نیز مد نظر قرار خواهند داد.در این راستا وزرای دفاع
آلمان، دانمارک و لهستان طرح هایی را برای افزایش آمادگی نیروی مشترک رزمی ناتو
موسوم به "سپاه چند ملیتی شمال شرقی
"مستقر در شهر "" Szczecin
لهستان اعلام کردند. "آندرس فوگ راسموسن"، دبیر کل ناتو در
سخنرانی برای وزرای دفاع ناتو در این باره اظهار داشت که این اقدام آن ها پیام پر اهمیتی
را مبنی بر اطمینان مجدد و دفاع جمعی ارسال می کند. وزرای دفاع عضو ناتو در عین
حال شیوه های تقویت توانمندی این پیمان بررسی کردند. آنها روسیه را متهم کردند که با
نقض قوانین بین المللی به مرزهای شرقی اوکراین نیرو گسیل کرده است. همچنین تصمیم افزایش
نیروهای ناتو در شرق اروپا به سران ۲۸ کشور عضو ناتو واگذار شد.
حاشیه
نشست
یکی از
حاشیه های مهم این نشست ، حضور میخایل کووال وزیر دفاع اوکراین در آن بود. وی گفت که
اوکراین نیاز به ناتویی قدرتمند در کنار مرزهایش دارد تا بتواند از منافع خود دفاع
کند. چندی قبل پترو پروشنکو رییس جمهوری منتخب مردم اوکراین نیز با تاکید بر لزوم انعقاد
یک پیمان امنیتی بین آمریکا و اروپا، تاکید کرده بود که ما به چنین پیمانی نیاز داریم
تا امنیت اوکراین نیز به عنوان یک کشور اروپایی تامین شود.وی در عین حال عضویت اوکراین
در پیمان نظامی ناتو در آینده نزدیک را رد کرد و گفت که درحال حاضر برای تصمیم گیری
در مورد این مساله، اکثریتی در کشور وجود ندارد. این در حالی است که آندرس فوگ راسموسن،
دبیرکل ناتو هم در این نشست بار دیگر از سیاستهای سازمان تحت امرش در مقابله با
روسیه حمایت کرد و گفت: ما بطور حتم به تقویت نیروهای تحت امر ناتو چه در هوا و چه
در زمین و دریا فکر می کنیم و برای آن طرح و برنامه داریم.
سپر
موشکی
یکی از
مسائل اصلی مطرح در این نشست موضوع آینده استقرار سامانه های ضد موشکی ناتو در
اروپا بود. راسموسن در اظهاراتی تاثیر بحران اوکراین بر طرح های استقرار سامانه های
ضد موشکی در اروپا را رد کرد. وی تاکید کرد که طرح سامانه های ضد موشکی به هیچ وجه
با اوکراین در ارتباط نیست، چرا که این برنامه قبل از بحران اوکراین وجود داشته
است. وی مدعی شد هدف اعلام شده از استقرار این سامانه ها در اروپا ،حمایت از همپیمانان
در مقابل حملات موشکی احتمالی از خارج از منطقه اروپا- اقیانوس اطلس است. این در حالی
است که کارشناسان نظامی طی دو ماه گذشته دچار اختلاف دیدگاهی در این باره شده اند؛
کارشناسان نظامی آمریکا و اروپای شرقی معتقدند که برنامه استقرار سپر موشکی با توجه
به مواضع ضد روسی ناتو باصطلاح«جانی تازه» خواهد گرفت و به اقدامی برای خنثی کردن توانایی
های هسته ای روسیه تبدیل خواهد شد. در مقابل کارشناسان اروپای غربی و اروپای جنوبی
موضع مخالف دارند. آنها معتقدند طرح استقرار سپر موشکی به دلیل ناکافی بودن منابع تامین
مالی و در شرایطی که برخی اعضای ناتو بودجه خود را به توسعه سلاح های متعارف متمرکز
کرده اند، محکوم به فنا است.
تاکید
ناتو
در نشست
ناتو ، اعضای این پیمان بیش از گذشته بر ادامه روند تقویت ناتو به لحاظ نیروی انسانی و تجهیزاتی تاکید
کرده و در عین حال خواهان ادامه خط مشی این سازمان در باره گسترش و تقویت نیروهای
مستقر در شرق اروپا شدند.بهانه اصلی ناتو در این باره عملیات نظامی روسیه در شرق اروپا بویژه مرزهای
همجوار با اوکراین است.در مقابل روسیه دلیل اصلی تنش ها در شرق اوکراین را نگرانی از
استقرار نیروهای ناتو در این منطقه می داند. روسیه قبلا اعلام کرده بود در صورت تقویت
حضور نظامی ناتو در شرق و مرکز اروپا، به توافق همکاری خود با سازمان ناتو که در سال
1997 امضا شده، پایان خواهد داد.این در حالی است که با اعلام طرح یک میلیارد دلاری
آمریکا برای تقویت حضور نظامی در اروپا ،
روسها خود را با واقعیتی تلخ به نام رویارویی با ناتو در جوار مرزهای غربی خود
یافته اند.در صورت عملی شدن طرح های ناتو در شرق و مرکز اروپا باید انتظار داشت که
روسیه نیز اقداماتی همسنگ با ناتو برای کسب آمادگی نظامی وآمادگی برای
رویارویی انجام دهد.بدین ترتیب بار دیگر
مرکز و شرق اروپا همانند دوره جنگ سرد صحنه رویارویی نظامی روسیه و غرب خواهد شد.
-نشست شورای روسیه - ناتو
شورای روسیه
- ناتو دوشنبه 12 خرداد(2 ژوئن) نشستی را
به درخواست مسکو در سطح وزرا برای رسیدگی و بررسی اوضاع اوکراین در بروکسل برگزار کرد.
پیش از برگزاری این نشست، آندرس فوگ راسموسن، دبیرکل ناتو مساله خروج دو سوم سربازان
روسیه از مرز مشترک این کشور با اوکراین را تایید کرد. گفتنی است در پی الحاق شبه جزیره
کریمه به روسیه، ناتو تمامی عملیات و همکاری‌های مشترک خود با روسیه رابه حالت تعلیق
درآورد اما نشست‌های شورای روسیه - ناتو همچنان همانند سابق برگزار می‌شود.آخرین نشست
شورای ناتو- روسیه پنجم مارس 2014 در بروکسل بلژیک برگزار شد و در طی آن کشورهای عضو
ناتو از استماع اظهارات طرف روس امتناع کردند. گفتنی است در نشست 2 ژوئن در بروکسل
علاوه بر دبیرکل ناتو ، الکساندر گروشکو نماینده روسیه در ناتو و نمایندگان 28 کشور
عضو ناتو ، دیدگاه های خود را درباره تبعات بحران اوکراین بر روابط مسکو و ناتو اعلام
کردند. در عین حال وزیران دفاع ناتو سه شنبه
3 ژوئن نیز درباره تقویت حضور نظامی ناتو در کشورهای اروپای شرقی تبادل نظر کردند.
اهمیت
نشست
از دیدگاه
تحلیلگران، با توجه تحولات اخیر در اوکراین و بویژه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری
و نیز گسترش دامنه درگیری ها در شرق اوکراین ، نشست روسیه - ناتو از اهمیت خاصی برخوردار بود .به گفته کارشناسان
، اظهارات و موضع گیری دو طرف در این نشست به پیش بینی اقدامات آتی آنها در قبال
بحران اوکراین کمک می کند.پس از این نشست آندرس فوگ راسموسن دبیرکل ناتو اعلام کرد
روسیه به تعهدات خود درباره بحران اوکراین عمل نکرده است. به ادعای وی ، روسیه همسایگان
خود را تهدید کرده و به تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی کشورهای دیگر احترام نگذاشته
است. راسموسن ضمن تکرار حمایت ناتو از تمامیت و حاکمیت ارضی اوکراین، عقب نشینی کامل
نیروهای نظامی روسیه را از مرز اوکراین خواستار شد.دبیرکل ناتو همچنین نشست روز دوشنبه
شورای ناتو و روسیه را نشستی دشوار اما ضروری توصیف کرد. در مقابل الکساندر گروشکو
نماینده روسیه در ناتو در این نشست، سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) را به تشویق دولت
اوکراین به استفاده از خشونت در مناطق شرقی این کشور متهم کرد. گروشکوهمچنین هشدار
داد فعالیت بی سابقه ناتو نزدیک مرزهای روسیه تنش ها را افزایش می دهد که می تواند
امنیت منطقه را به خطر بیاندازد.
تشدید
اختلافات
به نظر
می رسد که نشست دوشنبه در بروکسل نه فقط به کاهش تنش ها بین روسیه و ناتو کمک
نکرد، بلکه در واقع این نشست صرفا محلی برای ابراز موضع گیرها و اتهام زنی های
متقابل روسیه وناتو بوده است.این در حالی است که
باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا سه
شنبه12 خرداد در سفر اروپایی خودطرحی را برای تامین امنیت شرق اروپا با اعتبار یک میلیارد
دلار پیشنهاد کرد.این طرح مسلما در بر گیرنده افزایش استقرار نیروها و تجهیزات
کشورهای ناتو از جمله آمریکا در شرق اروپا است و این مساله از دیدگاه روسیه صرفا
بمنزله گامی جدید در سلسله اقدامات ناتو برای افزایش رویارویی با مسکو در شرق اروپا تلقی می شود.باید به خاطر
داشت که ناتو در پی افزایش تنش ها با روسیه در واقع رویکردی فعال در قبال اقدامات
روسیه در پیش گرفته است. در واقع نشست روز دوشنبه با هدف بررسی وضعیت امنیتی در اوکراین
و کشورهای پیرامونی آن برگزار شد.
-نشست مجمع
پارلمانی ناتو
نشست مجمع
پارلمانی کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) جمعه 9 خرداد ( 30 می) با
حضور بیش از 600 نماینده در شهر ویلنیوس پایتخت لیتوانی آغاز شد.بر اساس اعلام پارلمان
لیتوانی، نمایندگان 28 کشور عضو ناتو به همراه 17 کشور و شرکای منطقه ای این سازمان
و هیات های نمایندگی پارلمان اروپا و سایر سازمان های بین المللی در این نشست حضور
داشتند.در این نشست درباره موضوعات مختلفی از قبیل اوضاع اوکراین و افغانستان، پیوستن
گرجستان به این سازمان، امنیت کشورهای ناتو و امنیت فضای اینترنتی مورد بحث و تبادل
نظر قرار گرفت.در نشست مذکور آندرس فوگ راسموسن
دبیر کل ناتو، هیوز بایلی رئیس مجمع پارلمانی ناتو و رئیس پارلمان و نخست وزیر لیتوانی
نیز حضور داشتند.مجمع پارلمانی ناتو که در سال 1955 میلادی ایجاد شده است به عنوان
نهاد مشورتی بین پارلمانی برای کشورهای ناتو فعالیت می کند. نشست بهاره مجمع پارلمانی
ناتو در شرایطی برگزار شد که انتخابات پارلمان
اروپا در کشورهای اروپایی برگزار شد و پیروزی قابل توجه احزاب راست افراطی نگرانی
سران اروپایی را بدنبال آورد.
راهکارهای
راسموسن
راسموسن
دراین نشست در سخنانی از روسیه خواست به حمایت از گروه های مخالف در شرق اوکراین خاتمه
دهد و مرز خود را ببندد تا به گذرگاهی
برای ورود قاچاقی انواع سلاح و شبه نظامیان به اوکراین تبدیل نشود. با این همه راسموسن
تاکید کرده که نیروهای روس مستقر در مرزهای جنوبی و شرقی اوکراین عقب نشینی کرده اند.
نکته
مهمی که راسموسن به آن اشاره داشت موضوع اتخاذ شیوه های جنگی جدید از سوی ناتو در
واکنش به تحولات اخیر در شرق اروپا بویژه در اوکراین است.در این چارچوب وی تاکید کرد که ناتو باید شیوه جدید جنگی را برگزیند که روسیه در
اوکراین اجرا کرد که شامل عملیات مخفیانه نظامی و شایعه پراکنی است.اشاره راسموسن
می تواند متضمن این مساله باشد که ناتو در بحران های آینده در اروپا احتمالا بر دو مساله یعنی جنگ غیر مستقیم (از
طریق عوامل واسطه ) و نیز جنگ روانی از
طریق اجرای گسترده تاکتیک های جنگ روانی که یکی از مصادیق آن شایعه پراکنی است
تاکید بیشتری خواهد کرد.
مساله
دیگری که از سوی راسموسن مطرح شد ، بحث افزایش آمادگی های ناتو برای مداخله در هر
بحران یا درگیری احتمالی در اروپا بویژه در اروپای شرقی است .در این باره به گفته
راسموسن ، وجود همه یا بخشی از نیروی واکنش سریع ناتو در حالت آماده باش کامل برای
انجام دادن هر اقدام بشدت ضروری و اجرای نقش عملیات نیروهای ویژه حتی در آینده دارای
اهمیت زیادی خواهد بود.
جمع بندی
به نظر
می رسد که ناتو با توجه به تحولات کنونی در اوکراین و بویژه شدت گرفتن جنگ بین
نیروهای دولتی و مخالفان در شرق اوکراین که با تلفات و خسارات زیادی همراه بوده
است ،ضمن در خواست از روسیه برای عدم مداخله در اوضاع داخلی اوکراین ، خواهان
آمادگی کامل نیروهای واکنش سریع خود به هر گونه رویداد غیر مترقبه بخصوص
مداخله نظامی احتمالی روسیه در شرق
اوکراین است.گفتنی است ناتو همه همکاری های عملی خود را با روسیه در آوریل2014 به نشانه
مخالفت با پیوستن کریمه به روسیه به حالت تعلیق درآورد، اما ارتباطات دو طرف را در
سطح سفرا یا بالاتر قطع نکرد تا طرفین بتوانند در مورد بحران موجود با یکدیگر گفت و
گو کنند. با این همه شواهد حاکی از آن است که نشانه ای از کاهش تنشها یا حل
اختلافات بین روسیه و ناتو بچشم نمی خورد و بهمین دلیل باید منتظر افزایش اختلافات
و در عین حال اقدامات عملی ناتو و روسیه علیه یکدیگر بود.بویژه اینکه حتی در اجلاس
سران گروه هفت در بروکسل نیز بار دیگر سران این گروه به تهدید روسیه در زمینه
اعمال تحریم های بیشتر در صورت ادامه روند مداخله در اوضاع داخلی اوکراین
پرداختند.
خیال همه ی ما راحت باشد که هیچ وقت دو ابرقدرت با هم جنگ نمی کنند واین اوکراین هست که داره ویران میشه . دل غرب بحال اوکراین هیج وقت نمی سوزذ 
