جوان آنلاین: بارورسازی ابرها، نیاز حتمی و غیرقابل اغماض ایران است. همه کارشناسان بر اصل این موضوع اتفاق‌نظر دارند. «جوان» در گزارش‌ها و گفتگو‌های متعددی به این موضوع پرداخته‌است. اطلاعات جدیدی به دست «جوان» رسیده که نشان می‌دهد روند بارورسازی ابرها با کارشکنی‌هایی همراه شده‌است. وضعیت بارشی کمتر از نرمال، استفاده از مواد مشکوک، کنار گذاشتن دانش‌بنیان‌های فعال در این رابطه و پرسش‌های متعدد کارشناسان درباره ابهامات وضعیت موجود، شواهدی است که نشان می‌دهد دستهای پنهان قرار است ایران را بیش از پیش دچار خشکسالی کند. «جوان» در این رابطه گزارشی تهیه کرده‌است.
وضعیت بارندگی از ابتدای سال برخلاف پیش‌بینی‌های اولیه که قرار بود فرانرمال باشد، چندان رضایت‌بخش نبود و عملاً پاییز کم‌بارشی را پشت سر گذاشتیم. طبق گزارش سازمان هواشناسی تاکنون میزان بارش‌ها در ۲۸ استان کشور کمتر از نرمال بوده و نسبت به میانگین بلند مدت بیش از ۴۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد. از سوی دیگر در روز‌های اخیر شاهد بحث‌هایی درباره تفاوت فاحش میزان بارش برف در ایران و ترکیه در مرز‌های غربی کشور هستیم که گمانه‌زنی‌ها در خصوص استفاده این کشور از فناوری باروری ابرها را تقویت کرده‌است. علاوه بر امارات که در سال‌های گذشته فعالیت و سرمایه‌گذاری زیادی در خصوص فناوری باروری ابرها داشته‌است، خبر می‌رسد که کشور پاکستان نیز با استفاده از فناوری باروری ابرها به مقابله با آلودگی هوای کلانشهر‌ها رفته‌است، اما ما این روز‌ها تنها نظاره‌گر آلودگی شدید هوای تهران و سایر کلانشهر‌ها هستیم.
دنده عقب بارورسازی ابرها
اگرچه با تأسیس مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در یزد، از سال ۱۳۷۷ استفاده از فناوری باروری ابرها در ایران توسعه یافت و در سال‌های گذشته با ورود شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان داخلی، تولید مواد و تجهیزات مربوطه بومی‌سازی شد و اقدامات ارزنده‌ای با همکاری نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به انجام رسید، ولی اطلاعات موجود نشان می‌دهد در دو سال گذشته روند نزولی چشمگیری در استفاده از این فناوری علمی و تخصصی شکل گرفته‌است. به طور مثال تعداد پرواز‌های باروری که در سال‌های گذشته بیش از ۷۰ پرواز در سال و بعضاً تا ۱۰۷ پرواز در سال پیش رفته‌بود، در سال گذشته به کمتر از ۲۰ پرواز کاهش یافته و در سال جاری نزدیک به صفر بوده‌است!
اگر آمار تعداد پرواز باروری در کشور کوچکی مثل امارات را که سالانه به بیش از ۳۰۰ پرواز رسیده‌است، با آمار پرواز‌های انجام گرفته در کشورمان در دو سال اخیر مقایسه کنیم، وضعیت بسیار ناامید‌کننده است. در کنفرانس جهانی اقلیم سازمان ملل موسوم به کاپ ۲۸ که هنوز یک ماه از برگزاری آن در دبی نگذشته، یکی از مسئولان بارورسازی این کشور مدعی شد که ما اکنون آماده هستیم تا تجربیات خود را در زمینه بارورسازی در اختیار دیگر کشور‌ها قرار دهیم. همه این‌ها در شرایطی است که ما با وجود اینکه از سال‌های بسیار قبل علم و فناوری بارورسازی ابرها را به کمک روس‌ها گسترش داده‌ایم، اکنون عملاً به شکل نگران‌کننده‌ای آن را کنار گذاشته‌ایم.
مواد مشکوک در بارورسازی ابرها
اطلاعات موجود نشان می‌دهد با تأسیس سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی ذیل وزارت نیرو، عملاً مرکز تحقیقات و مطالعات باروری ابرها با سابقه و نیروی انسانی متخصص در زمینه عملیات باروری به تعطیلی کشانده شده‌است و فعالیتی ندارد؛ هر چند شاید این مهم روی کاغذ همچنان وجود داشته‌باشد. از سوی دیگر، مستنداتی به دست «جوان» رسیده‌است که نشان می‌دهد افرادی سعی کرده‌اند در اواخر سال گذشته، مواد مشکوکی را به جای مواد استاندارد باروری ابرها در عملیات باروری به‌کار بگیرند که احتمالاً همین موضوع موجب توقف عملیات هوایی باروری ابرها از آن زمان تاکنون شده‌است.
به نظر می‌رسد این سازمان تازه تأسیس در مدت اخیر ترجیح داده به جای بارورسازی مؤثر و هدفمند ابرها از طریق هوا، انرژی خود را معطوف به حدس و خطا در زمینه ساخت ژنراتورهای زمینی بارورسازی ابرها کند. طبق اطلاعات واصله، دستگاه‌های گازسوزی تحت عنوان ژنراتور زمینی باروری ابرها به کلیه استان‌های کشور ارسال شده که تعدادی از آن‌ها در این استان‌ها در حال فعالیت هستند. ولی آمار بارندگی‌ها نشان می‌دهد نتیجه استفاده از ژنراتور‌ها به نوعی معکوس بوده‌است؛ به عبارتی نه‌تن‌ها بارندگی افزایش پیدا نکرده، حتی می‌توان گفت نسبت به سال گذشته کمتر هم شده‌است. گفت‌وگوی ما با متخصصان امر با توجه به اطلاعات موجود و عکس‌های منتشر‌شده از این ژنراتور‌ها و همچنین اطلاعات میدانی افراد مطلع نشان می‌دهد دستگاه‌های فوق دچار اشکالات اساسی در طراحی و کارایی هستند و تاکنون از سوی هیچ مرکز دانشگاهی ذیصلاح تأیید نشده‌است. اطلاعات میدانی نیز نشان می‌دهد ضعف در طراحی این ژنراتور‌ها به حدی است که مخازن این ژنراتور‌ها در هوای سرد و ارتفاعات ظرف مدت کوتاهی یخ زده و دستگاه خاموش می‌شود و تا مدت زیادی بلااستفاده می‌ماند! و فرصت‌های ارزشمند باروری ابرها یکی پس از دیگری از بین می‌رود.
مطابق گفت و گوی منابع آگاه با «جوان»، به رغم انعکاس این اشکالات به مسئولان مربوطه، تاکنون هیچ‌گونه اقدام مؤثری در جهت رفع این مشکل صورت نگرفته‌است. انتظار می‌رود مسئولان مربوطه در این زمینه کاتالوگ این دستگاه‌ها به همراه گواهی‌ها و تأییدیه‌های دریافتی از مراکز معتبر علمی و دانشگاهی مبنی بر کارایی این دستگاه‌ها را ارائه نمایند.
گفتنی است موادی که پیش از این از سوی یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی تولید می‌شد و در عملیات باروری ابرها مورد استفاده قرار می‌گرفت، دارای تأییدیه از رصدخانه مرکزی آب وهوای روسیه بود به طوری که طبق این تأییدیه‌ها که در اختیار «جوان» قرار گرفته است از سوختن هر گرم از این مواد تعداد ۲۴۰/ ۳ میلیارد هسته باران زا تولید می‌شد.
تماس «جوان» با این شرکت دانشگاهی فناور نیز نشان داد بنا به دلایل موجهی این شرکت دانش‌بنیان از همکاری با سازمان تازه تأسیس در زمینه باروری ابرها انصراف داده‌است. این شرکت مستنداتی نیز در این زمینه دارد که حاضر است در اختیار «جوان» قرار دهد.
نصب ژنراتور پشت وانت!
از سوی دیگر از آنجایی که طبق نظر کارشناسان مکان‌یابی ژنراتورهای زمینی با محاسبات هواشناسی و نرم‌افزار‌های مخصوصی صورت می‌پذیرد و از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، مشخص نیست که مکان‌یابی‌های فعلی بر اساس چه مطالعه و از سوی چه گروهی و با چه نرم افزاری صورت گرفته‌است، چراکه تصاویر منتشر شده از این دستگاه‌ها نشان می‌دهد این دستگاه‌ها در پشت وانت یا کنار جاده‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند که بر حجم ابهامات علمی و فنی موضوع می‌افزاید.
برخی متخصصان نیز ابهامات جدی‌تری در خصوص این دستگاه‌ها مطرح کرده‌اند و این دستگاه‌ها را کپی ناشیانه و غلط از نوعی ژنراتورهای قدیمی کانادایی می‌دانند که تصویر آن را در اختیار «جوان» قرار داده‌اند. این متخصصان معتقدند استفاده از این دستگاه‌های بدون شناسنامه، تنها اتلاف منابع ملی و از دست دادن فرصت‌های ارزشمند و محدود باروری در کشور است.
در آبان ماه سال ۱۴۰۱ مسئولان مربوطه در رسانه‌ها اعلام کردند تعداد ۱۵ دستگاه از این نوع ژنراتور‌ها برای اولین‌بار در استان خراسان رضوی به صورت آزمایشی به کارگرفته خواهد شد و در صورت کارایی ژنراتور‌ها و افزایش بارندگی به سایر استان‌ها نیز گسترش پیدا خواهد کرد.
گسترش بارورسازی غلط به رغم شکست طرح آزمایشی
در پایان سال آبی گذشته وضعیت بارش‌ها در خراسان رضوی به طور بی‌سابقه‌ای کاهش یافت و اوضاع رو به وخامت گذاشت و تردید‌های جدی در خصوص کارایی این ژنراتور‌ها مطرح گردید. با این حال به رغم شکست عملی و میدانی این پروژه در خراسان رضوی و صرف بودجه بیت‌المال، در سال جاری شاهد ارسال این دستگاه‌ها به سایر استان‌ها بودیم که بر ابهامات و سؤالات پیش آمده به شدت افزوده است.
طبق اطلاعات موجود، در سال‌های گذشته بیشترین تعداد از عملیات‌های البته محدود باروری هوایی ابرها در ارتفاعات رشته کوه‌های زاگرس و به کمک محصولات یک شرکت دانش‌بنیان ایرانی صورت گرفته‌است که همین تعداد کم عملیات نتایج امیدوار‌کننده‌ای در منطقه داشته‌است؛ به طوری که بارندگی‌ها در استان‌های مربوطه در آن مقطع زمانی به حدود نرمال یا بیش از نرمال رسیده‌بود.
در سال جاری که عملیات هوایی در این منطقه انجام نشده است و از دستگاه‌های گازسوز زمینی استفاده شده‌است. میزان بارندگی در همین مناطق به حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد کمتر از نرمال رسیده و نسبت به سال گذشته نیز کاهش بسیار چشمگیری داشته‌است که گویای بسیاری از واقعیت‌های میدانی است و زنگ خطر را به صدا درآورده‌است.
تعطیلی ایستگاه دارای تأییدیه
در بهمن ماه سال گذشته اولین ایستگاه هوشمند زمینی بارورسازی ابرها در کشور از سوی بسیج علمی و فناوری استان خراسان جنوبی و با همکاری یک شرکت دانش‌بنیان پیشرو در زمینه تولید مواد باروری ابرها که دارای تأییدیه محصول از مراجع معتبر بین‌المللی است، با حضور مقامات کشوری و لشکری در ارتفاعات کوه‌های باقران بیرجند افتتاح شد. در روز‌های اخیر با تماسی که با متخصصان مربوطه داشتیم، متوجه شدیم این ایستگاه نیز به جهت برخی موانع قانونی از سوی سازمان توسعه و بهره‌برداری فناوری‌های نوین آب‌های جوی عملاً قادر به فعالیت نیست.
به طور کلی اگر تعطیلی عملی مرکز تحقیقات و مطالعات باروری ابر‌های یزد را در کنار اتفاقاتی همچون تلاش عده‌ای برای ورود مواد ناشناخته و مشکوک در عملیات باروری ابرها قرار دهیم و آمار پایین پرواز‌های باروری در سال گذشته و آمار تقریباً صفر امسال را به آن اضافه کنیم و قطع همکاری برخی متخصصان دانشگاهی و شرکت‌های دانش‌بنیان و سؤالات و ابهامات بیشمار متخصصان در خصوص دستگاه‌های فاقد کارایی به عنوان ژنراتور زمینی را به این فهرست اضافه کنیم، فرضیه دستهای پنهان برای شکست عمدی پروژه باروری ابرها در ایران و دخالت بیگانگان از طریق پروژه نفوذ جهت تشدید خشکسالی‌ها در کشور به ذهن متبادر می‌شود.
تجربه نشان داده‌است هرگاه در کشور پیشرفتی صورت گرفته‌است، عوامل بیگانه با همراهی افراد نفوذی سعی در توقف و به شکست کشاندن آن داشته‌اند که مستلزم هوشیاری نهاد‌های امنیتی در این زمینه است.
دنبال مقصر می گردید . 
