جوان آنلاین: سازمان ثبت اسناد انگار قرار است آخرین تلاشهای خود را انجام دهد تا بلکه بتواند مانع اجرایی شدن قانون تسهیل شود. در تازهترین اقدام، این سازمان برای پذیرفتهشدگان آزمون سردفتری، تا ۱۸ ماه هم دوره کارآموزی تعیین کرده است.
آذر ماه سال گذشته بود که به واسطه تصویب قانون تسهیل صدور مجوزها در مجلس شورای اسلامی، آزمون سردفتری اسناد رسمی بعد از پنج سال در سراسر کشور برگزار شد، این آزمون در حالی سراسری برگزار میشد که در آزمون قبلی که آن هم بعد از ۱۱ سال برگزار میشد تعداد پذیرفتهشدگان به شدت محدود و مخصوصاً با ظرفیت کم برای کلانشهرها، مانند دو نفر برای تهران و مشهد برگزار شدهبود و تلاش میشد تا به بهانه اشباع ظرفیت در شهرهای بزرگ پذیرفته شدگان به شهرهای حاشیهای و کوچک هدایت شوند.
این عدم پذیرش داوطلبان در شهرهای بزرگ عامل به وجود آمدن بازار سیاه خرید و فروش امتیاز سردفتری در بسیاری شهرها شدهاست. در شرایطی که ماده ۶۹ قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران اجازه میدهد تا سردفتران قبل از بازنشستگی فردی را به عنوان جانشین خود به سازمانثبت اسناد و املاک کشور اعلام کنند یا در صورت فوت سردفتر وراث وی این اجازه را دارند تصمیم بگیرند چه کسی به جای مرحوم مسئولیت دفترخانه را برعهده بگیرد، وضعیت در ۵۰ ساله گذشته به شکلی پیش رفته که عملاً سردفتری اسناد رسمی مخصوصاً در شهرهای بزرگ به عنوان یک شغل مورثی پدیدار شده که از والدین به فرزندان انتقال پیدا میکند و در بهترین حالت با قیمتهای میلیاردی مخصوصاً در شهرهای بزرگ به فروش میرسد.
همه این مسائل موجب شد تا نمایندگان مجلس با وجود مخالفتهای صریح مسئولان ثبت و کانون سردفتران، مجوز سردفتری را در قانون تسهیل مجوزها وارد کنند تا با برگزاری اولین آزمون سردفتری بعد از این قانون سد مقاومت در برابر داوطلبان شکسته شود، اما برگزاری این آزمون هم مرحله نهایی نبود و در شرایطی که به گفته مسئولان سازمان ثبت ۹ هزارو ۲۹۷ توانسته بودند از سد آزمون علمی رد شوند و نمره لازم برای قبولی در آزمون را کسب کنند به غیر از اینکه ۱۶۰ نفر از آنها در مرحله صلاحیت عمومی رد صلاحیت شدند، طولانی شدن روند پذیرش داوطلبان که اکنون بیش از یکسال به طول انجامیده و تا این مرحله بوده به همراه فرآیند زمان بر پزشکی قانونی و برگزاری اختبار موجب شده تا ۱۰۵ نفر از پذیرفته شدگان عطای سردفتری را به لقایش ببخشند و از حضور در این عرصه انصراف دهند.
از سوی دیگر با وجود اینکه قانون تسهیل تأکید دارد «داوطلبانی که حداقل ۷۰ درصد امتیاز میانگین نمرات یک درصد حائزان بالاترین امتیاز را کسب کنند به عنوان پذیرفته شده، جهت طی مراحل مقتضی به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور معرفی میشوند.» و هیچ محدودیتی در انتخاب محل فعالیت سردفتران لحاظ نکرده، اما سازمان ثبت با اعلام درجه بندی شهرها برای پذیرفته شدگان آزمون سردفتری به نوعی باز تلاش کرده تا مانع حضور افراد بیشتر در شهرهای بزرگ شود. اقدامی که با توجه به عدم شفافیت درآمد دفاتر اسناد رسمی در شهرهای مختلف موجب سردرگمی داوطلبان تأسیس سردفتری شده و از آنجایی که بسیاری از افراد نمیتوانند به شهرهای معرفی شده توسط سازمان ثبت نقل مکان کنند یا اطلاعی از میزان درآمد دفاتر اسناد رسمی در کلانشهرها و شهرهای اطراف ندارند از طی ادامه مراحل پذیرش سردفتری انصراف دادهاند.
در شرایطی که باقی مانده پذیرفته شدگان آزمون سردفتری آذرماه سال ۱۴۰۱ تمام ماههای گذشته را با دلواپسی منتظر رسیدن کوچکترین خبر از وضعیت پیش رو بودند و وضعیت آنها توسط رسانههای مختلف انعکاس پیدا میکرد در سالگرد این آزمون در گفت وگویی تلویزیونی سعادتیان، معاون سازمان ثبت اسناد مورد این پرسش ساده قرار گرفت که چرا با وجود گذشت این مدت نهتنها پذیرفته شدگان قبلی براساس قانون تسهیل تعیینتکلیف نشدهاند، بلکه هنوز آزمون دیگری نیز برگزار نشدهاست. ضمن انداختن سنگاندازی خود گردن زمانبر بودن استعلام اعتیاد و سوءپیشینه با اعلام آغاز مراحل اختبار از داوطلبان ابراز امیدواری کرد طی یک ماه ابلاغ سردفتری حدود ۱۱۰ نفر از پذیرفته شدگان صادر شود.
مدتی بعد از این مصاحبه بود که فراخوان اختبار پذیرفته شدگان سردفتری سرعت گرفت و افراد بیشتری برای این مرحله دعوت شدند. البته به نظر میرسد در این مرحله هم سازمان ثبت تمام تلاش خود را کردهاست تا جای ممکن زمان آغاز سردفتری پذیرفته شدگان را به تعویق بیندازد. در شرایطی که پیش از این آزمون پذیرش سردفتری داوطلبان ماده ۶۹ قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران با شرایط آسان برگزار و اکثراً بدون طی هیچ دوره کارآموزی وارد بازار کار میشدند، اما امروز سازمان ثبت از تمام داوطلبان چه افراد با سابقه دفتریاری و چه غیر از آنها آزمون اختبار میگیرد و به گفته رئیس سازمان ثبت به غیر از افرادی که بدون گذراندن دوره کارآموزی پذیرفته میشوند بقیه افراد باید دوره ۳ تا ۱۸ ماه کارآموزی را طی کنند. بابایی روز دوشنبه در مراسم تحلیف دومین گروه از سردفتران اسناد رسمی جدیدالانتصاب همچنین اعلام کرد که هفته آینده همزمان با ولادت حضرت زهرا (س) ۲۰۰ بانوی سردفتر نیز تحلیف خواهند شد و با تحلیف آن گروه نیز که از افراد مطلع به امور سردفتری هستند و نیازی به دوره کارآموزی نداشتهاند، مجموعاً ابلاغ انتصاب حدود ۶۰۰ نفر صادر شده است.
همه اینها یعنی از ۸ هزار و ۸۸۷ نفر پذیرفتهشده تأیید صلاحیت شده حدود ۸ هزارو ۲۰۰ نفر یعنی بیش از ۹۲ درصد آنها قرار است وارد مرحله کارآموزی طولانی مدتی شوند که به گفته داوطلبان کمتر شش ماه برای کسی تا به حال تعیین نشدهاست. دورهای که البته برای هیچ یک از داوطلبان تا به حال آغاز نشده و براساس اخباری که از سازمان ثبت میرسد حتی محل و نحوه برگزاری آن نیز مشخص نیست و بعید هم به نظر میرسد تا پیش از آغاز سال جدید آغاز شود. تنها چیزی که تا به حال برای پذیرفته شدگان مشخصشده این است که قرار است بیش از شش هزینه مالی و وقتی برای دورهای صرف کنند که به گفته بسیاری از سردفتران فعلی حداکثر در یکبازه سه ماهه قابل انجام خواهدبود. هر چند به نظر نمیرسد کسی با یک دوره کارآموزی معقول برای آغاز به کار در شغلی مانند سردفتری اسناد رسمی که نیاز به آگاهیهای خاص خود است مخالفتی داشتهباشد، ولی به نظر میرسد اینکه سازمان ثبت به نحوی پذیرفته شدگان را که بسیاری از آنها جوانانی در آغاز مرحله استقلال مالی خود هستند، گروگان قرار دهد تا مجبور به حضور در یک دوره غیرضروری بلند مدت با هزینههایی شوند که به نظر میرسد کم هم نیست، هدفی به غیر از منصرف کردن طیف بیشتری از پذیرفته شدگان را با خود به همراه ندارد. اینکه سازمان ثبت حتی در برابر برگزاری آموزش غیرحضوری دوره کارآموزی نیز از خود مقاومت نشان میدهد میتواند مبین این مطلب باشد که عملاً برگزاری اختبار و اعلام کارآموزی وقت کشی برای گذشتن از زمان حال و شاید حتی ایجاد تغییرات در قانون تسهیل با کمک مجلس جدید باشد و با توجه به گردش مالی بالایی که شغل سردفتری در این سالها داشتهاست، دور از ذهن نیست که افرادی در این سازمان تلاش کنند افرادی مورد نظر خود را در انتخابات پیش رو وارد مجلس کنند کما اینکه در ادوار مجلس نیز افرادی حضور داشتند که مانع هرگونه تغییر در قوانین منسوخ پذیرش سردفتر شدهبودند.