مریم احمدی
در چند سال اخیر در بررسی دلایل و عوامل تشدید کننده آلودگی هوای بسیاری از شهرهای کشور، نیروگاه های حرارتی به دلیل استفاده از سوخت بی کیفیت مازوت به عنوان کانون های آلودگی هوا شناخته شده اند. در این میان نیروگاه حرارتی شازند که بخشی ازبرق پنج استان کشور را تامین می کند، روزانه با سوزاندن بیش از شش میلیون لیتر مازوت و انتشار حدود 300 تن گوگرد در فضا، بیشترین حجم آلایندگی هوای استان مرکزی را به خود اختصاص داده است تا آنجا که در حال حاضر شهر اراک به عنوان مرکز استان یکی از هشت شهر آلوده کشور است که از ابتدای سال جاری تا کنون 95 روز آلوده را پشت سر گذاشته است.
اولین واحد این نیروگاه در سال 1379 وارد مدار تولید شد و پس از آن با افزوده شدن واحدهای دیگر، بحث آلایندگی زیست محیطی آن نیز مطرح شد. بحثی که هر بار با اعلام آمار مبتلایان به انواع بیماری ها از جمله سرطان در اثر آلودگی این واحد تولیدی، هربار داغ و داغتر می شد تا اینکه بالاخره در پاییز امسال به تعطیلی چند واحد از این نیروگاه منجر شد!
*****
تکنولوژی قدیمی چینی، بلای جان اراکی ها
در زمان ساخت نیروگاه شازند، این واحد به صورت گازسوز طراحی و ساخته شد و قرار بود سوخت اصلی اولیه این نیروگاه گاز طبیعی باشد و استفاده از مازوت و نفت گاز نيز در مراحل بعدی بنا به صلاحدید مورد استفاده قرار گیرد. اما عملا نه تنها چنین موردی محقق نشد بلکه مصرف مازوت در این نیروگاه از 42درصد سال 1388 به 60درصد در سال 91 رسید است و این رشد 18درصدی، سبب شد این نیروگاه روزانه میلیون‌ها تن دی‌اکسید گوگرد به هوای شازند و مناطق اطراف آن تزریق کند که این مسئله سبب تهدید جدی سلامت مردم و آسیب رساندن به کشاورزی و دامپروری این مناطق شد! این روند در طی چندین سال ادامه یافت و نیروگاه شازند هر سال سهم بیشتری از آلودگی شهرهای استان را به خود اختصاص می داد تا آنجا که در سال گذشته نمایندگان مردم استان مرکزی در مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه آلایندگی نیروگاه حرارتی شازند، سلامت مردم را شدیدا به خطر انداخته، خواستار تامین بودجه برای گوگردزدایی از سوخت این نیروگاه شدند و در تذکری به وزرای نفت و نیرو با اشاره به تکنولوژی قدیمی و چینی نیروگاه، خواستار ممنوعیت فعالیت کارخانه‌های آلاینده از جمله نیروگاه مذکور شدند!
تعهدات زیر پا ماند!
این کش و قوس ها بر سر یافتن راهی برای کاهش آلایندگی نیروگاه شازند همچنان ادامه داشت تا اینکه بالاخره در آذرماه سال جاری در نشست تعیین تکلیف آلایندگی نیروگاه حرارتی شازند اراک، معاون سازمان حفاظت محیط زیست کشور با تاکید بر اینکه حفظ محیط زیست، حفظ سلامت مردم است و نباید اجازه داد هیچ کارخانه ، شرکت و مجموعه‌ای به بهانه تولید ، محیط زیست و به دنبال آن سلامت مردم را نادیده بگیرد بر رفع مشکل این واحد آلاینده تاکید کرد.
سید محمد مجابی با بیان اینکه اگر در داخل کشور قادر به تهیه و تامین کامل سوخت پاک برای این واحدها نیستیم، دولت و مجلس باید این مهم را به عنوان یک اولویت در برنامه‌ها قرار داده و بستر را برای واردات سوخت پاک فراهم کند اعلام کرد: بر اساس قانون برنامه چهارم توسعه باید تا پایان سال گذشته آلایندگی کلانشهرهای کشور کنترل می‌شد که عملی نشدن مفاد این قانون از جمله استاندارد سازی ساخت خودرو و تولید سوخت و کندی در بهبود شرایط حمل و نقل امروز سلامت مردم را با خطر تهدید می‌کند.
البته شرایط موجود خود گواه عملی نشدن قوانین و بی توجهی مسئولان به آلودگی هوای این استان است.
طبق اظهارات عباس رجایی نماینده اراک و رییس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در این نشست وزیران نیرو و نفت سال گذشته با حضور در کمیسیون کشاورزی مجلس متعهد به تامین سوخت گاز نیروگاه شازند شدند اما این وزارتخانه ها از ابتدای آذرماه امسال تعهدات خود را زیرپا گذاشته و سوخت مازوت بی کیفیت برای تولید انرژی می سوزانند.
گویا در تفاهم نامه کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، محیط زیست موظف شده در صورت تغییر سوخت نیروگاه شازند از گاز با دادخواست رسمی در مراجع قضایی شکایت کند.
نماینده مردم اراک در مجلس اعلام کرد : استفاده از حق قانونی محیط زیست برای دفاع از سلامت مردم در مهار آلودگی نیروگاه ضروری است و درصورتی که در 24 ساعت ضرب الاجل تعیین شده تامین سوخت گاز این واحد تامین نشود شکایت محیط زیست به مراجع قضایی تسلیم خواهد شد.
معاون استاندار مرکزی هم به نوبه خود از تغییر سوخت نیروگاه حرارتی شازند از گاز به مازوت به شدت انتقاد کرد.
مهدی زندوکیلی با بیان اینکه سوخت نیروگاه حرارتی شازند از ابتدای آذرماه امسال بدون دلایل قانع کننده و با زیرپا گذاشتن مصوبات کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس تغییر کرده گفت: در شرابطی که شهر اراک با معضل پدیده وارونگی دما، تشدید آلاینده ها را در زمستان روبرو است این اقدام جای سوال دارد.
سوخت نرسید، تعطیل کردیم!
بالاخره در آخرین روزهای ماه گذشته و پیرو نشست تعیین تکلیف آلايندگي نيروگاه حرارتي شازند نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس از تعطیلی فعالیت سه واحد تولید برق نیروگاه حرارتی شازند به دلیل آلایندگی و انجام تعمیرات خبر داد و گفت: در پی مصرف سوخت مازوت توسط نیروگاه و آلودگی بالای این سوخت، یک واحد از نیروگاه به دلیل آلایندگی و دو واحد به دلیل تعمیرات تعطیل شد.
به گفته محمد حسن آصفری در حال حاضر از 96 شعله واحدهای تولید انرژی نیروگاه شازند، 72 شعله خاموش شده و این نیروگاه هم اکنون با ظرفیت 25 درصد در حال فعالیت است و 24 شعله دیگر نیز در صورت عدم تامین سوخت گاز خاموش خواهد شد.
سه واحد از چهار واحد این نیروگاه تعطیل شد، اما بلافاصله مسائل دیگری قد علم کرد. در پی تعطیلی واحدهای تولیدی نیروگاه، چند روز پیش، محمدی نماینده نیروگاه نسبت به بروز خطراتی چون یخ‌زدگی واحدها در اثر تعطیلی و از دست رفتن کامل نیروگاه حرارتی شازند هشدار داد.
لازم به ذکر است که بر اساس تعهد وزیر نیرو، خط چهارم نیز در صورت تغییر نکردن سوخت باید کمتر از دو هفته از مدار خارج شود و فعالیت تنها خط باقی مانده نیروگاه منوط به فیلتراسیون کردن دودکش ها و تنظیم مشعل است در غیر این صورت باید تمامی مصرف سوخت این خط توسط دیسپاچینگ کشور گاز تعریف شود!
محمدی در پاسخ به تغییر سوخت این نیروگاه در آذرماه سال جاری نیز گفت: نیروگاه شازند از پانزدهم اسفندماه سال گذشته تنها با سوخت گاز فعال بوده ، اما این روند تا 12 آذرماه ادامه داشت. از 12 تا 22 آذر سوخت نیروگاه به صورت 50 درصد گاز و 50 درصد مازوت تأمین شد و از 22 آذرماه نیز سوخت نیروگاه تبدیل به مازوت شده چرا که گاز مورد نیاز برای کار نیروگاه تأمین نشده است!
این در حالی است که کهوند مدیرعامل شرکت گاز استان مرکزی نیز تامین گاز برای مصارف عمده از جمله نیروگاه ها را خارج از وظایف اداره گاز استان دانست و گفت : مصرف گاز نیروگاه شازند در سال گذشته 832 میلیون لیتر بوده که امسال این رقم با رسیدن به یک میلیارد و 600 میلیون لیتر، دو برابر شده است که این امر نشان می‌دهد که ما همه تلاش خود را برای تأمین گاز به کار می‌گیریم مگر اینکه امر در سطح کشور با مشکل مواجه شود!
طرح توسعه معلق ماند
پس از احداث نیروگاه حرارتی شازند و آغاز فعالیت واحدهای آن، طرح توسعه نیروگاه نیز مطرح شد. طبق مصوبه این طرح در فروردین 1389 ، مقرر شد 2 واحد ۳۲۵ مگاواتی به ظرفیت کل ۶۵۰ مگاوات احداث شود که واحد نخست آن در اواخر سال ۱۳۹۳ و واحد دوم آن تابستان ۱۳۹۴ وارد مدار شود.
اما چندی پیش به دلیل آلایندگی شدید این نیروگاه و تهدید سلامت مردم منطقه فرماندار اراک اعلام کرد که مجوزطرح توسعه برای نیروگاه شازند به دلایل زیست محیطی صادر نخواهد شد!
مسلم پور قاسمیان با بیان اینکه نیروگاه مذکور به دلیل نداشتن مجوز سازمان محیط زیست و عدم رفع مشکلات مربوط به سوخت، اجازه اجرای عملیات مرحله دوم توسعه را نخواهد داشت گفت: در چند سال اخیربه رغم تصویب طرح جامع کاهش آلودگی شهر اراک، هیچ اتفاق خاصی در خصوص کیفیت هوای این شهر نیفتاده و مردم از مشکلات زیادی رنج می برند، از این رو طرح توسعه نیروگاه شازند نیز اجرا نخواهد شد.
