جوان آنلاین: ۱۴ درصد ایرانی‌ها مبتلا به دیابت هستند و این آمار نسبت به پنج سال گذشته رشدی ۳۰ درصدی داشته است. در سال ۱۳۹۵ میزان شیوع دیابت در کشور ۱۱ درصد بوده‌است. این آمار و ارقام نشان می‌دهد با رشد بالای بیماری دیابت مواجهیم. رشد بالای دیابت موضوعی است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت. واقعیت این است که در کشورمان طی سال‌های اخیر بیماری‌های غیر واگیر مانند دیابت با سرعت بالایی در حال رشد و گسترش است و تبعات گسترده این بیماری‌ها می‌تواند هزینه‌های هنگفتی را به نظام سلامت تحمیل کند. همچنان که ۴ میلیارد تومان در سال گذشته در کشور هزینه دیابت‌شده که تا سال ۲۰۳۰ به ۹میلیارد تومان افزایش می‌یابد. بالا رفتن سن جمعیت، سبک زندگی نادرست و تغذیه نامناسب و شیوع چاقی در کنار استرس‌های زندگی امروز از جمله عواملی است که موجب شده با رشد انفجاری دیابت مواجه شویم. این موضوع به همراه پویش ملی سلامت که چند روزی است در کشور آغاز شده موجب شد تا به سراغ دکتر ویکتوریا آذربرزین، مسئول واحد بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت شمال تهران برویم و با وی به گفتگو بنشینیم.
اخیراً عنوان می‌شود با رشد انفجاری دیابت مواجهیم. طبیعتاً بیماری دیابت سال‌هاست گریبانگیر سلامت شده، اما دلیل این رشد انفجاری را چه می‌دانید؟
تغییر در شیوه زندگی در نتیجه صنعتی‌شدن جوامع از یک طرف و افزایش امید به زندگی از سوی دیگر از عوامل مؤثر شیوع بیماری‌های غیرواگیر است. در میان بیماری‌های غیرواگیر دیابت شایع‌ترین بیماری متابولیک در جهان عنوان شده‌است. بر اساس مطالعات انجام شده در ایران حدود ۱۴ درصد از بزرگسالان به دیابت نوع ۲ مبتلا هستند و از میان این افراد حدود یک‌چهارم از بیماری خودشان مطلع نیستند و بیماری در کمتر از یک‌سوم افراد تحت کنترل است.
بحث مؤلفه‌های سبک زندگی از جمله تحرک و تغذیه چقدر بر این مسئله اثرگذار است؟
در ابتلای فرد به دیابت نوع ۲ عوامل ژنتیکی چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی را ایفا می‌کنند، اصلاح عادت‌های غذایی، ورزش و کاهش وزن می‌تواند احتمال ابتلا به دیابت نوع دو را کاهش دهد.
با عنایت به اینکه مصرف نان در کشور ما سه برابر استاندارد‌های جهانی عنوان می‌شود و به گفته دکتر زالی ۶۰ درصد انرژی مردم کشورمان از نان تأمین می‌شود، این مصرف بالای کربوهیدرات چقدر بر رشد دیابت اثرگذار است؟
برخی از مطالعات نشان می‌دهد رژیم کم کربوهیدرات برای افراد دیابتی می‌تواند فوایدی داشته باشد. کاهش وزن و کنترل قند خون از جمله این فواید است و بهترین رژیم غذایی برای یک فرد دیابتی رژیمی است که متعادل و متنوع باشد؛ یعنی از همه گروه‌های غذایی در رژیم غذایی فرد دیابتی استفاده شود. جهت رژیم کم کربوهیدرات باید با یک متخصص تغذیه مشورت کرد.
با عنایت به استرس فراوان زندگی در دنیای امروز، نقش استرس را در این رشد انفجاری چگونه ارزیابی می‌کنید؟
استرس به تنهایی باعث ابتلا به بیماری دیابت نمی‌شود، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بین استرس و خطر ابتلا به دیابت ارتباط معناداری وجود دارد. افرادی که استرس بیشتری را تجربه می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلابه بیماری دیابت هستند. استرس از یک‌طرف به طور مستقیم باعث ترشح هورمون‌های آدرنالین و کورتیزول و موجب افزایش سطح قند خون می‌شود، از سوی دیگر افرادی که استرس بالاتری دارند ممکن است رژیم غذایی نامناسب یا مصرف سطوح بالاتری از الکل یا مصرف سیگار داشته‌باشند که همه عوامل می‌تواند در افزایش قند خون نقش مهمی داشته‌باشد.
خانم دکتر آذربرزین! اخیراً وزارت بهداشت پویشی تحت عنوان پویش ملی سلامت را اجرایی کرده‌است. درباره این پویش و اهمیت اجرای آن بفرمایید؟
پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ تعداد مبتلایان به دیابت در ایران به حدود ۷ میلیون نفر برسد. هر چه اپیدمی بیماری دیابت گسترده‌تر شود، هزینه‌های بیماری شامل تشخیص درمان و عوارض ناشی از آن هم گسترش پیدا می‌کند. در کشور‌هایی که درآمد پایین دارند یا دارای درآمد متوسط هستند، افزایش شیوع فشار خون بالا را هم داریم. همانطور که می‌دانید فشار خون بالا نقش مهمی در بروز بیماری‌های قلبی- عروقی، سکته‌های مغزی و بیماری‌های مزمن کلیوی دارد. به همین خاطر هم شاهد اجرای پویش ملی سلامت از ۲۰ بان تا ۱۵ دی ماه ۱۴۰۲ در سراسر کشور هستیم. هدف این پویش افزایش پوشش شناسایی و مراقبت از بیماران دیابتی و افراد مبتلا به فشارخون است و همچنین افزایش آگاهی جامعه در برنامه سلامت خانواده است.
در این پویش قرار است چه کاری انجام شود؟
در فاز اول این پویش غربالگری بیماری‌های دیابت و پرفشاری خون انجام می‌شود و قرار است در بازه‌های زمانی مشخص شده در مناطق روستایی و شهری با جمعیت کمتر از ۲۰ هزار نفر و ۹۳ شهر مجری برنامه سلامت خانواده، غربالگری برای صد در صد جمعیت هدف انجام شود. حداقل ۷۰ درصدی از جمعیت هدف هم در سایر مناطق غربالگری شوند. این برنامه به صورت فراخوان برای حضور افراد در پایگاه‌های سلامت و مراکز خدمات جامع سلامت است. همچنین راه‌اندازی تیم‌های سیار برای غربالگری در ادارات سازمان‌ها و بخش خصوصی انجام می‌شود. انجام آزمایش قند خون در آزمایشگاه یا توسط دستگاه‌های خودپایشی قند خون در پایگاه‌ها یا مراکز جامع خدمات سلامت یا سایر واحد‌های ارائه خدمات بهداشتی درمانی انجام می‌شود. همچنین کنترل فشار خون برای افراد در این مراکز انجام خواهد شد.
چه کسانی می‌توانند در این پویش شرکت و برای شرکت در آن باید چه کار کنند و به کجا مراجعه داشته‌باشند؟
تمامی افراد بالای ۱۸ سال با در دست داشتن کارت ملی می‌توانند به واحد‌های بهداشتی- درمانی جهت انجام غربالگری مراجعه کنند و در صورتی که مشکوک به دیابت یا فشارخون بالا باشند، جهت انجام خدمات تشخیصی و درمانی به پزشک ارجاع داده می‌شوند.
