کودتای ۲۸ مرداد
آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی و تداوم مبارزه در ادوار پیش و پس از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲
در روز‌هایی که بر ما می‌گذرد، رحلت عالم مجاهد زنده‌یاد آیت‌الله سیدابوالقاسم کاشانی، ۶۰ ساله می‌شود. از این روی خوانش و تحلیل کارنامه سیاسی آن عالم مجاهد بهنگام می‌نماید
نظری بر حاشیه و متن دادگاه نظامی دکتر محمد مصدق در آیینه روایت‌ها و داوری‌ها
صرف‌نظر از درستی یا نادرستی آنچه مصدق در دادگاه عنوان نمود و نیز تناقض گفته‌های او در این دوره با مواضع مقطع نخست‌وزیری‌اش، او با تردستی و مظلوم‌نمایی، توانست افکار عمومی را به سوی خویش آورد و برنامه‌ریزی سامان‌دهندگان آن محکمه را خنثی کند! به واقع برگزاری دادگاه نظامی برای مصدق و استفاده از اتهامی کلیشه‌ای برای او، یکی از اشتباهات بزرگ پهلوی دوم در دوران سلطنت وی بود!
«دکتر محمد مصدق و نسبت وی با فرجام نهضت ملی ایران» در آیینه ۳ روایت
دکتر موسی فقیه‌حقانی: «دولت دکتر مصدق از فروردین ۱۳۳۲، می‌دانست که قرار است در ایران کودتا شود. در خرداد ۱۳۳۲، دکترغلامحسین صدیقی، وزیر کشور دکتر مصدق، در کرج سخنرانی می‌کند و نسبت به وقوع کودتا در ایران، هشدار می‌دهد! چند ماه برای مقابله با کودتا، فرصت وجود دارد، اما متأسفانه نه‌تن‌ها از این فرصت استفاده نمی‌شود، بلکه در این فاصله اتفاقات عجیبی هم رخ می‌دهد؛ از جمله انحلال مجلس هفدهم و برگزاری رفراندوم به آن شکل غیرمرسوم و غیردموکراتیک!»
«نظری بر چرایی انتخاب رضاخان برای کودتا در ایران» در گفت‌و‌شنود با مسعود رضایی
آیا سیدضیاء در مقطع کودتا، حریف فرمانفرما می‌شد؟ حریف مصدق‌السلطنه می‌شد؟ حریف شوکت‌الملک می‌شد؟ بدیهی است که حریف این‌ها نمی‌شد. دستگیری‌هایی که در صبح روز کودتا شروع شد و حدود ۱۰۰ نفر جلب شدند، به پشتوانه نیروی قزاقی بود که پشت‌سرش قرار گرفته، داشت. اگر این نیرو نبود، کسی جرئت نمی‌کرد این کار را بکند
«رویداد ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در آیینه یک بازاندیشی» در گفت و شنود با محمدمهدی عبدخدایی
در قضیه ۲۸ مرداد همه ضرر کردند. در واقع، چون همه نیرو‌ها از هم جدا شدند و وحدتشان را از دست دادند ۲۸ مرداد به وجود آمد و پای امریکا به ایران باز شد و ۲۵ سال در ایران حکومت کرد. یادم هست که در سال ۱۳۳۲ نواب صفوی در روزنامه «منشور برادری» نوشت: «امروز پای امریکا را در کشور باز می‌کنید و بعد‌ها باید ۲۵ سال تلاش کنیم و شهید و کشته بدهیم تا امریکا را از کشور بیرون کنیم»
روایت‌هایی از رویداد تاریخی ۱۶ آذر ۱۳۳۲ در دانشگاه تهران
اسناد نشان می‌دهد که امریکایی‌ها در برنامه‌ریزی و اجرای کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و براندازی نهضت ملی ایران، حضوری پررنگ و تعیین‌کننده داشتند. این در حالی بود که بسیاری از جمله دکتر مصدق، برای برون‌رفت از بن‌بستی که نهضت در آن گرفتار آمده بود، به همین دولت کودتاگر امید بسته بودند! به هر روی امریکایی‌ها در پایان مرداد ۳۲ به هدف خود رسیدند و پس از چند ماه، معاون رئیس‌جمهور وقت امریکا برای مشاهده آثار کودتا و دلگرمی دادن به شاهی که موقعیتی لرزان داشت، به ایران آمد
نقش دولت آمریکا در عملیات ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در گفت‌و شنود «جوان‌آنلاین» با خسرو معتضد
خسرو معتضد، کارشناس عرصه تاریخ معاصر به خبرنگار «جوان آنلاین» می‌گوید: «تمام اسناد و گزارشات (CIA) بیانگر آن است که امریکایی‌ها صد در صد با انگلیسی‌ها در طرح (Ajax) همکاری کردند. در حقیقت انگلیسی‌ها طراحی و امریکایی‌ها عملیات ۲۸ مردادماه ۱۳۳۲ را اجرا کردند و بیشتر از یک میلیون دلار هم برای به ثمر رساندن این عملیات خرج نشد، در حالی که قرار بود هفت هشت میلیون دلار هزینه شود.»
یادداشت «محمدرضا کائینی» در باب فرجام نهضت ملی ایران (۵)
اگر بخواهیم کارکرد مصدق در کنار زدن رجال نهضت، انحلال مجلس هفدهم و در یک کلام ویرانی تمامی پایگاه‌های مقاومت را درز بگیریم، ناچار باید کاسه و کوزه سقوط او را بر سر شعبان بی مخ بشکنیم که از قضا در میان لات‌های تهران، در زمره ترسو‌ترین‌ها بود و در آستانه انقلاب، زودتر از بسیاری از ایران گریخت و آن هم به اسرائیل!
«نظری بر چالش‌های تاریخ‌نگاری و تحلیل رویداد ۲۸ مرداد ۱۳۳۲» به روایت محمدمهدی عبدخدایی
کودتای ۲۸ مرداد در پرده‏ای از ابهام برای نسل ما باقی مانده است و همیشه ما با آن شعارگونه برخورد کرده‏ایم، نه اینکه مانند یک کارشناس تاریخ، موضوع را کارشناسانه بررسی کنیم. امروز، تقریباً ۵۶ سال از کودتای ۲۸ مرداد می‏گذرد. من آن موقع ۱۷ سال داشتم و زندانی بودم. کودتاچیان ریختند همه زندانیان مثل سرلشکر باتمانقلیچ، دکتر مظفر بقایی‏و... را از زندان آزاد کردند
یادداشت «محمدرضا کائینی» در باب فرجام نهضت ملی ایران (۴)
به باور این قلم اصلا مهم نیست که زاهدی چه بود و چه شد، بل مهم آن است که زمینه تاثیر و نقش آفرینی وی در بیست و هشت مرداد را چه کسانی فراهم کردند.
۱