براساس گزارش بانك مركزی، مطالبات معوق بانكها در پایان مهرماه امسال به ركورد 152 هزار میلیارد تومان رسیده به طوری كه 14 درصد از كل تسهیلات پرداختی بانكها سوخت شده است.
در ابتدای دولت یازدهم در سال 1392 میزان مطالبات معوق بانكها 64هزار و 500میلیارد تومان بود كه در پنج سال اخیر بیش از دو برابر شده است.
نكته مهم آنكه عمده مطالبات معوق مربوط به بانكهای خصوصی است به طوری كه از 152 هزار میلیارد تومان مطالبات معوق در پایان مهرماه امسال 103 هزار میلیارد تومان آن مربوط به بانكهای خصوصی و مؤسسات اعتباری است. مطالبات معوق بانكهای تخصصی (كشاورزی، صنعت و معدن، توسعه صادرات و ...) 30 هزار میلیارد تومان و بانكهای تجاری دولتی 19 هزار میلیارد تومان اعلام شده است.
این آمار نشان میدهد نظارت در تسهیلاتدهی در بانكهای خصوصی و مؤسسات اعتباری بسیار ضعیفتر از بانكهای دولتی است. نمونه اخیر این معضل در بانك سرمایه رخ داد كه بنا بر اعلام دادستانی تهران، 31 نفر، 8000 میلیارد تومان به این بانك بدهكار بودند.
معضل معوقات بانكی با وجود اقدامات گستردهای كه طی سالهای اخیر انجام شده، هنوز برطرف نشده و این موضوع به عنوان یكی از مشكلات بانكی، گریبان اقتصاد كشور را گرفته و بانكها را با تنگناهای بزرگی مواجه كرده است. به گفته مسؤولان دستگاه قضایی، در چند سال اخیر بانكها تمایلی به شكایت از بدهكاران دانهدرشت نداشتهاند. كارشناسان معتقدند علت عدم تمایل بانكها در طرح این موضوع، برجسته شدن ضعف نظارتی مدیران بانكها در نحوه پرداخت تسهیلات و اخذ وثایق است. این مساله گویای آن است كه بانكها در پرداخت تسهیلات به افراد خاص، وثایق معتبر و كافی نمیگیرند.
عوامل مؤثر بر ایجاد و رشد مطالبات معوق درون نظام بانكی و بیرونی آن است. عوامل درونی نظام بانكی ناشی از ضعف سیستمهای داخلی در اعطای تسهیلات و وصول مطالبات است. همچنین نبود یك سامانه متمركز یكپارچه درباره اطلاعات تسهیلات و تعهدات كلان تمام بانكها و مؤسسات مالی، از دلایل رشد مطالبات معوق است. اخذ وثایق ناكافی از جمله عواملی است كه به علت تبانی در شعب بانكها موجب معوق شدن تسهیلات میشود. همچنین برخی سفارشها و فشارهای مسؤولان خارج از نظام بانكی در اعطای تسهیلات به افراد خاص در معوق شدن این تسهیلات، بیتأثیر نیست.
حتما كلیپی از برنامه طنز شوخی كردم را در فضای مجازی دیدهاید؛ كلیپی كه نشان میدهد بدهكاران بزرگ بانكی چه كسانی هستند و چه نسبتی با افراد مسؤول در بانك یا خارج از بانك دارند. در یكی از این كلیپها فردی با ارائه یك نامه، تسهیلات چند میلیارد تومانی دریافت میكند و مسؤول باجه از وی میپرسد آیا تمایل به بازپرداخت آن دارید كه با جواب فكر نمیكنم، مواجه میشود. این وضعیت ظاهرا بهطور واقعی در بانكهای كشور اجرا میشود. افزایش مطالبات معوق بانكها نشاندهنده دریافت نشدن تضامین لازم از تسهیلاتگیرندگان است.