بارانهای گاه و بیگاه و رگباری، استانها و مناطق مختلف ایران را در بر گرفته است و همین بارشهای به یکباره، سیلابهایی را رقم میزند که طی روزهای اخیر خسارات زیادی برجای گذاشته و حتی موجب جان باختن تعدادی از هموطنان شده است.
اواخر خرداد ماه بود که در پی هشدار «اداره ملی اقیانوسی و جوی امریکا» در خصوص اعلام آغاز پدیده آب و هوایی «ال نینو» و اینکه این پدیده ممکن است گرمای جهانی را تشدید کند، دانشمندان حوزه آب و هوا درباره نوع فعالیت این پدیده توضیحاتی دادند.
دانشمندان و کارشناسان هواشناسی اعلام کردهاند پدیده آب و هوایی «ال نینو» رسماً شکل گرفته است. این پدیده که میتواند بسیار قوی باشد، آب و هوای سراسر جهان را تغییر میدهد و به زمینی که در حال گرم شدن است، گرمای طبیعی بیشتری میدهد.
بارشهای رگباری و وقت و بیوقت از جمله ویژگیهای ال نینوست که هر پنج تا هفت سال یکبار رخ میدهد.
با اینکه در بسیاری از کشورها برای این بارشها و روان آبها برنامهریزی میشود تا با مدیریت آنها از هدر رفتنشان جلوگیری شود، اما در برخی از کشورها مثل ایران هم مسئولان دست روی دست میگذارند و با استفاده از واژه «غافلگیر شدیم» در مورد میزان خسارات ناشی از وقوع سیلابها حرف میزنند.
متأسفانه در حال حاضر، هر روز شاهد اعلام هشدار وضعیت زرد، نارنجی و قرمز آب و هوایی برای استانهای مختلف هستیم و طوفان و سیلهای اخیر با صدمه زدن به سازهها و از بین بردن زیرساختها، راههای زیادی را مسدود کرده است، اما هیچ مسئولی از طرح و برنامهای برای مدیریت وضعیتی که از ماهها قبل احتمال وقوع آن داده میشد، حرف نمیزند.
حتی حدود ۱۰ روز پیش اداره ملی اقیانوسی و جوی امریکا با صدور بیانیهای مبنی بر آغاز پدیده ال نینو اعلام کرد این ال نینو ممکن است مشابه بقیه نمونهها نباشد.
این پدیده، یک یا دو ماه زودتر از بسیاری از نمونههای ال نینو شکل گرفته که این موضوع فضای لازم برای رشد را به آن میدهد. این ال نینو به احتمال ۵۶ درصد قوی در نظر گرفته میشود و ۲۵ درصد احتمال دارد به سطوح فوقالعاده برسد.
اگرچه ال نینو از نظر تغذیه منابع آب، مزایایی را در بر دارد، اما بیبرنامگی برای مهار روان آبها خطرات خاصی را به همراه میآورد که باید در نظر گرفته و مدیریت شود.
پژوهشی که در سال ۲۰۱۷ در یک مجله اقتصادی منتشر شد، نشان داد ال نینو برای امریکا و اروپا رشد اقتصادی را به همراه داشته، اما برای استرالیا، شیلی، اندونزی، هند، ژاپن، نیوزلند، آفریقای جنوبی و کشورهای خاورمیانه پرهزینه بوده است.
در مقابل، نتایج پژوهشی که اخیراً منتشر شده، بیانگر این است که ال نینو در سطح جهانی بسیار پرهزینهتر از آن چیزی است که پیشتر تصور میشد و برآورد میشود خسارت ناشی از آن به تریلیونها دلار برسد. بانک جهانی تخمین زده که ال نینو در سالهای ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸ نزدیک به ۴۵ میلیارد دلار برای دولتها هزینه داشته است.
گرم شدن زمین به منزله کاهش بارشها نیست. وقوع یک النینوی قوی در گذشته، به ایجاد گرمای جهانی رکوردشکن در سالهای ۱۹۹۸ و ۲۰۱۶ منجر شده است. دانشمندان اوایل امسال گفته بودند احتمال دارد سال آینده یک رکورد گرما ثبت شود به ویژه به این دلیل که النینوها معمولاً در زمستان به اوج قدرت خود میرسند، اما این ال نینو کار خود را زودتر از حد معمول آغاز کرده است.
در کنار خاورمیانه، کشورهای شمال شرق آفریقا که در اثر خشکسالی آسیب دیدهاند، پس از تحمل شرایط سخت به مدت چندین سال، شاهد بارندگیهای مفید خواهند بود.