آتشسوزی، خشک شدن، وجود انواع آفتها و قطع درختان از جمله معضلاتی است که در سالهای اخیر حیات جنگلهای کشور را به خطر انداخته است به طوری که میتوان اثرات تخریبی این حوادث را در استانهای مختلف از جمله وضعیت درختان بلوط در لرستان، ایلام، فارس و کرمانشاه و شرایط نامطلوب جنگلهای هیرکانی در گلستان، گیلان و مازندران به وضوح دید. این مشکلات موجب شد تا رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در سفری که به منظور بازدید از روند اجرایی طرحهای آبخیزداری و آبخوانداری استان سمنان در مهدیشهر داشت از اجرای جنگلکاری در ۲۵هزار هکتار از اراضی کشور خبر دهد. موضوعی که قرار است با هدف کاهش گازهای گلخانهای و همچنین جلوگیری از نابودی جنگلها و جلوگیری از بروز ریزگردها در کشور انجام شود.
قطع درختان، وقوع آتشسوزی در کنار خشکسالی و شیوع انواع آفتها از جمله دلایلی به شمار میرود که موجب شده تا این روزها جنگلهای کشور در شرایط خوبی به سر نبرند که در این میان میتوان به وضعیت جنگلهای استانهای شمالی کشور از جمله گیلان، مازندران و گلستان اشاره کرد. این وضعیت در حالی است که درختان بلوط در مناطق زاگرسی از جمله لرستان و ایلام در شرایط خوبی به سر نمیبرند به طوری که در سالهای اخیر هجوم آفتها در کنار آتشسوزی و قطع بیرویه آنها عملاً زنگ خطر نابودی جنگلهای کشور را به صدا درآورده است. هماکنون جنگلهای شمال ایران با سرعت بیسابقهای در حال محو شدن هستند به طوری که در ۴۰ سال گذشته نزدیک به ۲۲درصد مساحت آن از بین رفته است که اگر با همین روند پیش برود، احتمالاً تا ۵۰ سال آینده هیچ اثری از جنگلهای کشور باقی نخواهد ماند.
رونق جنگلکاری در کشور
به صدا درآمدن زنگ خطر نابودی جنگلهای کشور از جمله مشکلاتی بود که مسئولان را مجبور کرد تا برای رهایی از ویرانی بیشتر طرح جنگلکاری را در بیشتر مناطق کشور خصوصاً استانهایی که با بیشتر تخریبها روبهرو هستند به اجرا درآورند. روز پنجشنبه بود که رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری در سفری که به منظور بازدید از روند اجرایی اجرای طرحهای آبخیزداری و آبخوانداری استان سمنان در مهدیشهر داشت، طرح تنفس و جنگلکاری را دو اقدام دولت برای کاهش گازهای گلخانهای دانست و در ادامه از اجرای جنگلکاری در ۲۵هزار هکتار از اراضی کشور خبر داد. خلیل آقایی افزود: «جلوگیری از برداشت بیرویه، اجرای طرح تنفس جنگلها، حفاظت، جلوگیری از قاچاق، تخریب و صیانت از جنگلها و... در زمره برنامههای دولت در این زمینه است که به صورت جدی دنبال میشود.»
از آنجا که طبق آخرین آمارها ۳۲ میلیون هکتار از بیابانهای کشور در معرض فرسایش قرار دارد و فرسایش آبی و بادی این نوع اراضی را تهدید میکند لذا گسترش فعالیت آبخیزداری و آبخوانداری از اقدامات سازمان جنگلها و منابع طبیعی برای مقابله با خشکسالی و بیابانی شدن مناطق است که میتواند تأثیر بسیاری در کاهش شدت این تخریبها داشته باشد.
رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری در این خصوص گفت: «کنترل سیلابها و روانآبها در کنار آبرسانی به قنوات و چاهها در زمره اقدامات حوزه آبخیزداری و آبخوانداری در سطح کشور و استان سمنان است.» وی با بیان اینکه ۷۰ درصد از اراضی مرتعی در معرض فرسایش بادی و آبی قرار دارند، افزود: «توسعه تاغزارها یکی از راهکارهای عملی سازمان منابع طبیعی برای کاهش آثار سوء این فرسایش بوده است.»
نابودی ۴۳درصدی جنگلها
وسعت جنگلهای ایران در سال ۱۹۰۰ حدود ۱۹ میلیون هکتار بود، اما این رقم تا سال ۲۰۱۲ به ۴/۱۴ میلیون هکتار کاهش یافته است. بر پایه اطلاعات مؤسسه اقتصاد تجارت، تا سال ۲۰۱۵ مناطق جنگلی ایران به ۷/۱۰ میلیون هکتار کاهش یافته و نابودی ۴۳ درصدی از سال ۱۹۰۰ داشتهاند. در این میان جنگلهای بلوط زاگرس میانی در طول ۱۷ سال گذشته نقش مهمی در تغییرات اکوسیستمی استانهای ایلام، لرستان، خوزستان، چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد داشته است به گونهای که بیش از یک میلیون هکتار از این جنگلها به دلیل وجود آفاتی، چون سوسک چوبخوار و بیماری زغالی در وضعیت نامناسبی قرار گرفته و در صورت ادامهدار بودن این روند در آیندهای نزدیک این جنگلها از بین خواهند رفت. با وجود تدابیر کنترلی و مراقبتی که منابع طبیعی فارس برای جنگلهای بلوط استان انجام داده، خشکسالی و آفت سوسک چوبخوار ۷۵ درصد این جنگلها را خشکانده است. همچنین این مشکلات موجب شده تا طی سالهای گذشته ۶۴ هزار هکتار از درختان بلوط ایلام خشک شوند و ۲۰۰ هزار هکتار از ۵۲۷ هزار هکتار جنگلهای استان کرمانشاه نیز دچار خشکیدگی شدهاند. از طرفی از مجموع یک میلیون و ۲۱۷ هزار هکتار سطح جنگلهای استان، ۵۶۳ هزار و ۷۹۸ هکتار معادل ۲۵ درصد جنگلهای لرستان به بیماری زوال بلوط مبتلا هستند. همچنین بررسیها نشان میدهد قطع درختلان و آتشسوزیها و ویلاسازیها در مناطق جنگلی استانهای شمالی موجب شده تا تنها در طول سه دهه گذشته فقط ۱۰ درصد مساحت جنگلها در گیلان کاهش پیدا کند.